Elektrik piyasasını liberalleştirmek, tüketicinin daha uygun şartlarla elektrik kullanmasını sağlamak iddiasıyla yürürlüğe konan ve belli tüketimin üstündeki tüketiciye dağıtıcısını seçme hakkı getiren “serbest tüketici” uygulamasında büyük sorunlar yaşanıyor. Kasım 2017’de 4 milyon 760 bin 862’ye kadar çıkan serbest tüketici sayısı, bu yıl kasım ayı itibarıyla 180 bin 223 kişiye (sayaç) düştü.
Serbest tüketicilere hizmet veren dağıtım şirketleri yurttaşla olan sözleşmeleri iptal ederken, sektör temsilcilerine göre belirlenen satış tarifelerinin maliyetlerin altında kalması nedeniyle bu tür bir sonuç ortaya çıktı.
AYLIK 70 LİRA
Cumhuriyet'te yer alan habere göre, Türkiye’de serbest tüketici kavramı ilk kez 2001’de mevzuata girdi ve 2002’de uygulanmaya başlandı. 2002’de yıllık 9 milyon kilovatsaat (kWh) olan serbest tüketici limiti 2012’de 25 bin ve 2018’de 2 bin kWh’e düşürüldü. Normalde bu limitin 2015’te sıfırlanması gerekiyordu ama daha çok ana dağıtım şirketlerinin erteleme talepleriyle bu henüz sağlanamadı.
2018 yılıyla ilgili limite göre aylık ortalama elektrik faturası 70 lira olan tüketiciler serbest tüketici olabiliyor. EPDK verilerine göre Türkiye’de 35.3 milyonu mesken 43.4 milyon elektrik abonesi var. Serbest tüketici kapsamında elektrik ticareti yapmak için lisans alan şirket sayısı ise 210. Bu şirketlere tüketicilere normal tarife üzerinden yüzde 15’e varan indirimler vaat ediyordu.
MALİYET GETİRECEK
Serbest tüketicideki hızlı düşüşü değerlendiren Enerji Ticareti Derneği (ETD) Başkanı Tamer Çalışır, artan enerji maliyetlerinin bir süredir serbest tüketici tarifelerini karşılamadığını vurguladı. Buna, 2019 yılı için toplamda 40-42 kuruş olarak belirlenen serbest tüketici tarifesini örnek olarak gösteren Çalışır, şöyle devam etti: “Buna karşın maliyetler 45 kuruş seviyesinde. Serbest tüketiciye hizmet vermek isteyen şirketler bu maliyetlere takılıp kalıyor. Bu maliyetleri karşılayacak bir tarife yapısı gerekiyor. Çünkü 40 dolardan 70 dolar seviyesine çıkan petrol nedeniyle bir gün bu maliyetler karşılanmak zorunda kalınacak. Fatura gelmeden tasarruf yapmalı ve verimliliği öğrenmeliyiz.”
"VERİMLİLİK ÖNE ÇIKMALI"
Enerji Üreticileri Derneği (EÜD) Cem Aşık da, maliyet bazlı fiyatlamaya geçilmesini istedi. Buna karşın devletin örneğin mesken ya da kritik sektörlere yönelik doğrudan indirim şeklinde destekleme uygulayabileceğini ifade eden Aşık, “Böylece serbest piyasaya doğrudan müdahale edilmemiş olur. Rekabet ortamı oluşur” dedi. Aşık, bunun faydalarını ise şöyle anlattı:
“Gerçek maliyetler ortaya çıkınca herkes yaptığı faaliyetlerde kâr mı, zarar mı ettiğini net şekilde görür. Ayrıca enerji verimliliğinin önemi ortaya çıkar.”
