Gıda alerjileri, sadece çocukluk dönemine özgü bir sorun değil; yetişkinlerde de giderek artan bir sağlık tehdidi. Bağışıklık sisteminin zararsız gıdalara karşı aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan bu durum, hafif kaşıntıdan hayati risk taşıyan anafilaksiye kadar geniş bir yelpazede belirtilerle kendini gösteriyor. Türk ve yabancı uzmanlar, yetişkinlerde gıda alerjilerinin tedavi edilebilir olduğunu, ancak doğru teşhis ve profesyonel tedavi yöntemlerinin kritik olduğunu belirtti.
Uluslararası uzmanlar da bu görüşü destekliyor. ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden alerji uzmanı Dr. Robert Wood, yetişkinlerde gıda alerjilerinin çocukluk dönemine kıyasla daha karmaşık olabileceğini belirtiyor. Wood, “Yetişkinlerde alerjiler, çevresel faktörler, genetik yatkınlık ve bağışıklık sistemindeki değişikliklerle tetiklenebilir. Özellikle kabuklu deniz ürünleri ve kuruyemiş alerjileri, ciddi reaksiyonlara yol açabiliyor” diyor. Journal of Allergy and Clinical Immunology’de yayımlanan bir çalışma, yetişkinlerde gıda alerjisi prevalansının %4-5 civarında olduğunu ve bu oranın son 20 yılda %20 arttığını ortaya koydu.
Gıda alerjilerinin tedavisi, bilimsel araştırmalarla desteklenen yenilikçi yöntemlerle gelişiyor. The Lancet’te yayımlanan bir çalışma, oral immünoterapinin (OIT) bazı gıda alerjilerinde etkili olduğunu gösterdi. Bu yöntemde, hastalar alerjen gıdayı küçük dozlarda ve kontrollü bir şekilde tüketerek bağışıklık sisteminin tolerans geliştirmesi sağlanıyor. Ancak çalışma, bu tedavinin sadece uzman gözetiminde uygulanması gerektiğini vurguluyor, çünkü yanlış dozlar anafilaksiye yol açabilir.
İngiltere’deki Imperial College London’dan immünolog Dr. Gideon Lack, immünoterapinin özellikle yer fıstığı ve yumurta alerjilerinde umut vadettiğini söylüyor. Lack, “Klinik denemeler, hastaların %60-70’inin immünoterapi sonrası alerjen gıdalara karşı tolerans geliştirdiğini gösteriyor. Ancak bu, herkes için uygun bir yöntem değil ve bireysel değerlendirme şart” diyor. Allergy dergisinde yayımlanan bir çalışma, immünoterapinin süt alerjisi olan yetişkinlerde semptomları %50 azalttığını buldu.
YETİŞKİNLERDE GIDA ALERJİSİ: BELİRTİLER VE RİSKLER
Gıda alerjileri, yetişkinlerde çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Prof. Dr. Ahmet Akçay, en yaygın belirtileri şöyle sıralıyor:
Cilt reaksiyonları: Kurdeşen, kaşıntı, kızarıklık veya egzama.
Solunum sorunları: Nefes darlığı, burun akıntısı, hapşırma.
Sindirim sistemi: Karın ağrısı, ishal, bulantı, kusma.
Anafilaksi: Boğazda şişlik, nefes almada zorluk, tansiyon düşüklüğü.
Dr. Robert Wood, anafilaksinin gıda alerjilerinin en korkutucu sonucu olduğunu şu sözlerle söylüyor:
“Özellikle yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri ve balık alerjileri, anafilaksi riskini artırır. Acil müdahale edilmezse ölümcül olabilir”
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), yetişkinlerde gıda alerjilerinin %4’ünü etkilediğini ve her yıl binlerce kişinin anafilaksi nedeniyle hastaneye başvurduğunu bildiriyor.
Bazı alerjiler, egzersiz veya alkol gibi faktörlerle tetiklenebiliyor. Dr. Gideon Lack, “Egzersizle indüklenen gıda alerjisi, özellikle buğday veya kabuklu deniz ürünlerine karşı görülebilir. Hastalar, alerjen gıdayı tükettikten sonra koşu gibi aktiviteler yaptığında semptomlar ortaya çıkabilir” diyor.
Uzmanlar, gıda alerjisi tedavisinde şu yöntemleri öneriyor:
Antihistaminikler: Hafif semptomlar için histamin salınımını bloke eden ilaçlar etkili. Ancak Dr. Robert Wood, bu ilaçların anafilaksiyi tedavi etmediğini hatırlatıyor.
Epinefrin oto-enjektörleri: Anafilaksi riski olan hastalar için zorunlu. Akçay, “Adrenalin kalemi, saniyeler içinde hayat kurtarabilir” diyor.
İmmünoterapi: Oral veya sublingual immünoterapi, alerjen toleransını artırabilir, ancak sadece uzman merkezlerde uygulanmalı. Dr. Gideon Lack, bu yöntemin riskleri nedeniyle deneyimli ekipler tarafından yürütülmesi gerektiğini belirtiyor.
Gıda alerjisi olan yetişkinlerin yaşam kalitesini artırmak için alınabilecek önlemler de mevcut. Dr. Robert Wood, tıbbi bileklik takmanın acil durumlarda müdahaleyi kolaylaştırdığını söylüyor. Ayrıca, alerji uzmanları ve diyetisyenlerle çalışmak, güvenli bir diyet planı oluşturmada kritik. Food Allergy Research & Education tarafından yayımlanan bir rapor, alerji hastalarının %70’inin diyet düzenlemeleriyle semptomlarını kontrol altına aldığını gösterdi.
Yetişkinlerde gıda alerjileri, doğru yaklaşımla yönetilebilir ve hatta bazı durumlarda tamamen ortadan kalkabilir.
