TÜİK Ekim ayı itibariyle, finansal yatırım araçlarının nominal getiri oranlarını ve enflasyona göre düzeltilmiş reel getiri oranlarını açıkladı. Ekimden ekime son bir yılda, finansal yatırım araçlarının TÜFE''ye göre düzeltilmiş reel getirileri veya kayıpları şöyle oldu;

*Mevduat faizi   -37,89

*BİST 100          40,40

*Dolar                 9,34

*Euro                 -7,37

*Altın                  2,99

*DİBS                -24,28

Son bir yılda en fazla reel getiriyi Borsa sağladı. BİST 100, bir yıllık nominal getiri oranı yüzde 160,45 ve TÜFE''ye göre reel getiri oranı yüzde 4,40 oldu.

En yüksek reel kaybı ise mevduat faizi getirdi… Mevduat faizinin reel getirisi eksi 37,89 oldu.

Borsa ile mevduat faizinin reel getiri farkı, 78,29 puandır. Bu fark piyasanın ne oranda kırılgan olduğunu gösteriyor. Bu kadar yüksek kırılgan bir ekonominin dikiş tutması mümkün değildir. Bu fark aynı zamanda iktisadi anlamda, eğer hükümet olaylara uzaktan bakmaya devam eder ve önlem almazsa, krizin derinleşeceğini gösterir.

2016 sonunda Merkez Bankası TÜFE bazlı reel kur endeksi 101,39, yani dengede idi. 2017 yılında TL değer kaybetmeye başladı. 2017 yılı Ağustos ve Eylül''de kur şoku yaşadık. MB TÜFE reel kur endeksi 62,26''ya geriledi. Yani TL yüzde 37,74 oranında değer kaybetti. TÜFE de yüzde 25 oldu.

Dünkü yazımda, 2018 kur şoku ve sonrasında faiz ve enflasyonu karşılaştırmıştım. Bugün TL değer kaybını da ekledim.

2017 ve 2018 yılında TL mevduatı eksi reel getiri sağladı. Ama MB gösterge faizini artırınca, 2019 yılında ve 2020 yılında reel getiri sağladı. Bu nedenle hem TÜFE geriledi, hem de TL''de aşırı değer kaybı önlendi.

Aşağıdaki grafik, MB''nin reel faiz politikası ile enflasyonun düştüğünü ve TL''nin yeniden değer kazandığını gösteriyor.

Eğer müdahale olmasaydı ve MB reel faiz uygulamasına devam etseydi, 2021 Aralık kur şokunu yaşamazdık. Enflasyon yüzde 100''e çıkmazdı. 

2018 tecrübesine rağmen neden hükümet MB ve faizlerle bu kadar oynadı?

Öte yandan son 6 yılda en fazla kazandıran altın oldu.

2016 yılı Ekim ayında finansal yatırım araçlarına 100 liralık yatırım yapanların bu 100 lirası, 6 yıl sonra 2022 Ekim ayında reel değer olarak;

*TL mevduatında 59,49 liraya düştü,

*BİST 100''de 135,25 liraya yükseldi,

*Dolarda 133,52 liraya çıktı,

*Euro''da 140,34 liraya çıktı,

*Külçe altında 189,27 liraya yükseldi.

*