Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Finans Merkezi’nde düzenlenen 2. İstanbul Dünya İslam Ekonomisi Zirvesi’nde faizsiz ekonominin önemine değindi ve “Faize dayalı ekonomik nizamın değişmesi için mücadeleden geri durmayacağız”, “Faizi ve faize dayalı bir ekonomik sistemi meşru göremeyeceğimizi sık sık ifade ettim. Tayyip Erdoğan olarak faizsiz ekonomi özlemimi gür bir sedayla dillendirmeye devam edeceğim” dedi.
Bu söylemeler, “Faiz sebep, enflasyon sonuç” anlayışıyla faizin indirildiği günleri hatırlattı. Malum, hepimizin hala hafızasında olduğu üzere, daha sonra bu politikanın doğurduğu olumsuz sonuçlarla ilgili açıklama yapılmamış ancak Mehmet Şimşek’in göreve getirilmesiyle bu politika terk edilmişti.
Erdoğan’ın faize yönelik yeni açıklamalarını okuyunca aklıma Trump’ın politika tarzı, bunun ABD siyasetindeki etkilerine yapılan eleştiriler geldi.
Trump: “Chop and Change”
Malumunuz, ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve geldiği gün itibarıyla radikal değişiklikler yapması ve bunlardan geri adım atması, dünya gündeminde oldukça konuşuluyor.
Çin’e ve AB ülkelerine uyguladığı ve sonra geri çektiği veya ertelediği yüksek vergiler başta olmak üzere, ekonomi ve siyasette pek çok alanda sürekli karar değiştirdi.
Başlıkta kullandığım ve bizdeki bir öyle bir böyle ile ifade edebileceğimiz “chop and change” ifadesi, Trump’ın bu sıklıkla değişen politikaları için cuk oturan İngilizce bir kavram. Gerçekten de Trump'ın tutarsız, keyfi ve ani kararlarının pek çok olumsuz sonucu oldu.
Trump’ın üzerinde kapsamlıca düşünülmeden yapılan sınır dışı etme kararları, toplu işten çıkarmalar gibi uygulamaları da hukuka aykırılık nedeniyle mahkemeler tarafından engellendi.
Yani, onun için 'önce düşün, planla, sonuçlarını öngörerek karar ver' gibi bir anlayış değil; 'önce yap, sonucuna göre şekil değiştir' anlayışı hakim ve bunu yaparken de önceki kararının olumsuz sonuçlarına dair bir mahcubiyet duymuyor.
Seçilmeden önce de dile getirdiği yüksek vergiler, Grönland’ı satın almak ya da 24 saatte barışı tesis etmek gibi gerçekçi olmayan vaadlerine zaman zaman tamamen zıt eylemlerde bulunuyor, çelişkili kararlar alıyor.
Avrupa basınında bu siyaset tarzı, tutarsız ve kararsız bulunuyor.
Bu haliyle korkulduğu gibi, Trump belki ABD’ye diktatörlük ve benzeri bir yönetim getirmeyecek ama yönetimi boyunca ABD’ye karmaşanın ve belirsizliğin hakim olmasına neden olacak.
İstikrar ve öngörülebilirlik
Şüphesiz, Trump’ın ani verdiği kararlarla ölçüsüzce arttırdığı gümrük vergileri ve sonrasında bazılarını erteleme kararı alması, birazını düşürmesi, bu süreçte Çin’le yaşadığı inatlaşma ve savurduğu tehditler dünya ticaretini önemli ölçüde etkiledi. Yatırımcılar kararsızlıklar yaşadı, kimileri para kaybetti ve küresel büyüme yavaşladı.
Ölçüsüzlük ve sonucunu düşünmeden harekete geçmek büyük bir yönetim başarısızlığı olarak göründü.
Oysa devlet yönetimi, iyi bir ekonomi ve istikrar için öngörülebilir olmayı gerektirir. Bu da iki kere düşünüp, öyle karar almayı…
Hele ki, denenmiş ve kötü sonuçlar doğurmuş yöntemlere yeniden başvurmak, yalnızca geri dönülmez olumsuzluklara neden olur. Aman dikkat.
