TÜİK tarafından dün açıklanan finansal yatırım araçlarının, 2003 temel yılı ve TÜFE bazlı Nisan ayı yıllık reel getiri oranlarına göre, bu sene en yüksek reel getiriyi dolar sağladı. En yüksek reel kaybı da Borsa getirdi.

1) Geçen sene 2018 Nisan ayında Mevduat faizi reel getiri oranı yüzde 0.14 olmuştu. TÜİK Mevduat faizi reel getiri oranlarını, faizler üstünden kesilen vergileri düşmeden hesaplıyor. Eğer söz konusu  stopaj oranını düşersek 2018 yılı Nisan ayında mevduatın reel getirisi eksiye döner.

Bu sene Nisan ayında ise mevduatın reel getiri oranı brüt  eksi 6.50 oldu. Bir yıl önce mevduata 100 lira yatıranın satın alma gücü 93.10 liraya  geriledi. Bu aynı zamanda mevduat sahiplerinin  bankalara enflasyon vergisi ödemesi anlamına gelir. Bankalar eksi reel faizle aldıkları mevduatı üstüne reel faiz koyarak satıyorlar. Bu yolla iki taraftan reel gelir elde etmiş oluyorlar. Mevduat sahibinin satın alma gücü düşüyor. Bankaların karı artıyor.

2) Bist 100 endeksi, 2018 yılında yüzde 9.53 oranında reel getiri sağlamış iken bu sene yüzde 27.42 oranında reel kayıp getirdi. Nedenini tartışmak anlamsızdır.  Borsanın emme basma bir tulumba gibi çalışması, aşırı kırılgan bir ekonominin doğal sonucudur.

Türkiye geçmişte yüksek enflasyonlar yaşadı. Ekonomik krizler yaşadı. Ancak hiçbir zaman bu gün olduğu gibi dünyanın en kırılgan ekonomisi olmadı.

3) Nisan'dan Nisan'a son bir yılda  en yüksek reel getiriyi sağlayan dolar, aynı zamanda bu bir yılda Euro karşısında da değer kazandı. 2018 nisan ayı ortalama Euro/Dolar paritesi 1.2358 iken 2019 Nisan ayında 1.1304'e geriledi. Yani Dolar Euro'ya karşı son bir yılda yüzde 5.2 oranında değer kazandı. Bu nedenle son bir yılda Dolar daha yüksek yüzde 18.59 oranında ve Euro daha düşük yüzde 8.52 oranında reel getiri sağladı. 

2018 Nisan ayında, Merkez Bankası TÜFE bazlı reel kur endeksi 83.19 idi. Yani TL  döviz sepetine göre yüzde 16.81 daha düşük değerde idi. Bu sene Nisan ayında reel kur endeksi 72.74 oldu. Sepette doların Euro karşısında değer kazanmasını da değerlendirirsek, Nisan ayında  TL  Dolara karşı yaklaşık yüzde 32 oranında daha düşük değerde oldu. Dün Dolar kuru 6.2345 idi. Demek ki TL dün yüzde 34 oranında daha düşük değere geriledi.

2007 sonunda MB TÜFE bazlı reel kur endeksi 128 idi. Yani döviz borcu karşılığı yük TL olarak 0.72 TL idi. Dünkü reel kur endeksi ise 72.74 idi.  Yani 0.72 olan yük 1.32'ya  yükseldi. Bu kadar yük artışına hiçbir şirket ve hiçbir ekonomi dayanamaz.

2007 yılında TL Türkiye'nin 5 yıllık tahvillerinin CDS ortalaması 160 baz puan idi. Geçen sene 233 ve bu Nisanda 455 baz puana çıkmıştı.  Önceki Günde 475 baz puana çıktı. CDS oranları ulusular arası piyasalarda oluşuyor ve Türkiye tahvillerinin iflas riskinin çok yüksek olduğunu gösteriyor.

Bütün bu sorunların bileşkesi ve karşımızda duran en büyük sorunumuz dış borçlarda temerrüde düşmektir.

Bu duruma gelmemizde, ekonomi yönetiminin yanlışları yanında, daha büyük yanlış olan dalgalı kur politikası da etkili oldu. İstanbul'da seçimin yenilenmesi bu tabloyu ağırlaştırdı.