Uluslararası Şeffaflık Örgütünün yorumuna göre, "2012-2018 yılları arasında Demokrasi Endeksinde en çok gerileyen ülkeler, Yolsuzluk Algı Endeksinde de en çok düşüş yaşayan ülkeler oldu."

Bu örgütün yaptığı endekste yer alan ve Dünya da yolsuzluğun en az olduğu 20 ülke ile ve Dünya da yolsuzluğun en çok olduğu 20 ülkeyi, Freedom House demokratik özgürlük puanlarına ve fert başına GSYH büyüklüklerine göre sıraladım. Aşağıdaki sonuçlar çıktı.

·   Dünyada yolsuzluğun en az olduğu 20 ülkeden 18'i, insan hakları ve demokratik özgürlükler açısından özgür ülke statüsündedir. İkisi, Hong-Kong ve Singapur kısmen özgür statüdedir.  Hong-Kong, Çin'e bağlı özel yönetim bölgesi bir şehirdir. Singapur da bir şehir devletidir. Ayrıca, yolsuzluğun en az olduğu 20 ülkede ortalama fert başına gelir 58 bin 73 dolardır.

Demek ki fert başına geliri yüksek ve aynı zamanda demokratik olan ülkelerde yolsuzluk daha azdır.

·   Dünyada yolsuzluğun en çok olduğu 20 ülke içinde ise tersine hiç özgür ülke yoktur. 18 ülke özgür olmayan statüdedir. İki ülke de kısmen özgür statüdedir. Ayrıca bu 20 ülkede ortalama fert başına gelir 2903 dolardır.

Demek ki insan hakları ve siyasi özgürlüklerin olmadığı ve fert başına gelirin düşük olduğu ülkelerde yolsuzluk daha fazladır.

Aşağıdaki tablo bu ülkelerin ortalama değerlerini ve sayılarını veriyor.

Kaynak: Transperency International, Curruption Index, 2018 ve Freedom in The World 2019 (derlenerek hesaplanmıştır.)

Tekrar etmek gerekirse; Bu karşılaştırmadan çıkan net sonuca göre, demokratik ve gelişmiş, fert başına geliri yüksek olan ülkelerde yolsuzluk oranı daha düşüktür. Otokrasinin ve diktatörlüğün olduğu fakir ülkelerde, yolsuzluk oranı daha yüksektir

Yolsuzluğun panzehiri, devlette şeffaf yönetim, denetim ve özel sektörde kurumsallaşmadır.

Günümüzde birçok gelişmekte olan ve demokratik olmayan ülkelerde hükümetler kamu imkanlarını seçim popülizmi için kullanıyorlar. Bu da bir yolsuzluktur. Gelişmiş ekonomiler de iktidara gelen siyasi partiler, kendisine destek verenlere kısmen de olsa kamu imtiyazı sağlamıştır. Ancak gelişmiş ve demokratik ülkelerde her durumda bu imtiyazların ve kayırmaların, kamuoyunun hassasiyetine bağlı olarak ve kamuoyu vicdanını rahatsız etmeyecek şekilde olmasına da dikkat edilmiştir. Ayrıca denetim sistemi etkilidir. Bunun içindir ki ekonomi üzerindeki negatif etkileri marjinal kalmıştır.

Devlette düşük gelir seviyesi, rüşveti zorlayabilir. Karmaşık vergiler de, vergiye tepki yaratır ve vergi kaçırmayı artırır. Bunun için Maliye literatüründe eski vergi iyidir; denilir. Zira vergi mükellefi, vergi ödedikçe zaman içinde vergiyi öğreniyor, benimsiyor.

Yolsuzluğa eğilimi olan bürokratlar, bürokrasinin zorlaştırılmasından yana olurlar. Siyasi iktidarların mevzuatı bürokrasiyi en aza indirecek şekilde düzenlemesi gerekir. Elbette her şeyden önce çözüm hükümetlerin iyi niyetine bağlıdır.