Küçükken elimizden tutanların, yaşlandıklarında biz ellerinden tutuyoruz. Biz yaşlanınca da küçüklerimiz yardımcı oluyor. Kuşaklar arası dayanışma kültürü içinde yaşlılıkta karşılaşılan sorunlar aşılmaya çalışılıyor. Aile, yakın akraba, eş dost ya da komşuluk ilişkileri içinde yaşlılarımızın sorunlarına çözüm arıyoruz. Bakıma muhtaç her yaşlı, hasta ya da engelli, yakınlarından yardım alacak kadar şanslı olmayabiliyor. Kırsal hayattan kent hayatına geçen günümüz toplumunda, bireyler kalabalık şehirlerde yalnız hayatlar sürmeye başladılar. Bazen hayır kuruluşları bazen de merkezi ya da yerel kamu kuruluşları belli ölçülerde konuya eğiliyorlar ancak kurumsal bir çözüm sağlanamıyor. Kişiler kendi çözümlerini üretmeye çalışıyorlar. Evde bakım hizmeti, hemşire hizmeti, yaşlı bakım evleri veya gündüz bakım hizmetlerinden durumlarına uygun olan birini tercih ediyorlar ancak yeterli olmayabiliyor. Nitekim, bakım maliyetleri herkesin üstesinden gelebileceği bir konu değil. Bu nedenle, bakıma muhtaç olma riski her bireyin karşı karşıya gelebileceği bir risk olarak karşımızda durmaya devam ediyor.

Ortalama ömür uzuyor, toplum yaşlanıyor.

Sosyal güvenlik düzenlemeleri kişileri fiziki, mesleki, ekonomik risklere karşı korumayı hedefler. Sigortalıya kurumsal bir şemsiye sağlar. Böylece birey karşılaştığı koşullar her ne olursa olsun korunur. TÜİK verilerine göre nüfusumuzun %10’u 65 yaş üstünde. Ortalama ömür süresi ve genç kuşakların yaşlanması arttıkça, 65 yaş üstündeki nüfus da artıyor. Tarihsel süreçte de ortalama ömür süresindeki artışı gözleyebiliyoruz. Hâliyle yaşlıkla birlikte söz konusu nüfusun bakım ihtiyacı da gün geçtikçe daha çok gündemimize geliyor ve toplumsal bir soruna dönüşüyor. Yaşlılıktan doğan rahatsızlıklar, kendini işini görebilmede güçlük, kronik hastalıklar, zihinsel sorunlar bireyi bakıma muhtaç duruma getiriyor.

Bakım sigortası için ilk adım atıldı. Sırada, 2026 yılına kadar yasal düzenleme var.

2024-2026 yılları Orta Vadeli Programı 6 Eylül 2023 tarihli Resmî Gazetede yayımlandı. Programda, “Tamamlayıcı Uzun Süreli Bakım Sigortası” kurulması konusuna yer verildi. Bakıma muhtaç ya da desteğe gereksinim duyan sigortalının hayatını sürdürebilmesi için “temel ihtiyaçlarının sağlanması” hususunun bakım sigortası kapsamında olması bekleniyor. Bakıma gereksinim duyan kişinin gündelik hayatta zorlanabileceği beslenme, giyinme, temizlenme, sağlık hizmeti, alış verişi ve benzeri konularda yardım sağlanması bakım sigortasının konusunu oluşturacaktır. Böylece yaşlılık, engellilik ya da hastalığı nedeniyle hayatını sürdürmekte zorlanan kişi için yaşam kalitesi yükselecek, diğer taraftan toplumsal fayda sağlanacaktır.

Bakım sigortası nasıl finanse edilecek? Kişilere maliyeti ne olacak?

Bakım sigortasının kapsamı, kişiye göre özelleştirilip özelleştirilmeyeceği, hizmeti kimin vereceği gibi unsurlar maliyeti belirleyecektir. Bakım sigortasının sürdürülebilir olması için sağlanan fayda ile toplanacak prim dengesinin kurulması şart. Yeni bir sigorta kolu ihdas edildiği göz önüne alınacak olursa ilk başta bu sigorta kolunun finansal dengesinin kurulması konusu gelmektedir. Halihâzırda yürürlükte olan sigorta kolları genel olarak primli sisteme dayanmaktadır. Buradan yola çıkarsak bakım sigortasının da finansal olarak üç ayak üzerinde kurulacağını öngörebiliriz. Bakım sigortası için toplanacak primlerde sigortalı payı, işveren payı ve belli kesimler için hazine katkısı yer alabilir. Sistemin toplumsal sorunu çözebilmesi için işsizler ve emekliler içinde avantajlı konumda kurgulanması yerinde olacaktır. İlk başta bakıma gereksinim duyan halen emekli statüsündeki nüfus ve göz önüne alındığında; emekliler için sigorta kolu içinde farklı bir düzenlemeye gidilmesi gerekmektedir.

Bakım sigortasından sağlanması beklenen faydalar nelerdir?

*Evde bakım hizmeti dışında, kurumsal bakım hizmeti olanağı hazırlanması,

*Bakım sigortası kapsamında bulunan yaşlı, engelli ya da hasta bakıma muhtaç kişiye gereksinimlerini karşılaması için belli bir tutarda para verilmesi ya da bakım hizmeti verecek kuruma ödeme yapılması,

*Temel sağlık hizmetlerinin verilmesi,

*Kronik hasta ve engelli bakımı olarak sıralanabilir.

BİR SORU - BİR YANIT

Çalıştığım iş yerinde yüksekten düşerek iş kazası geçirdim. Sigortam yatmamıştı. Daha sonra öğrendiğime göre hiç sigortam yokmuş. Yaklaşık 4 hafta özel hastanede kaldım. İş yeri benim özel hastane faturamı ödedi. Biraz da yardımda bulundular. SGK’ya şikâyet etmememi söylediler. Birkaç aydır evdeyim. Elime bir şey alıp taşıyamıyorum. Çalışmam mümkün değil. Arada yine hastaneye gidiyorum. Sigortamın olmadığından, SGK yardım yapmaz mı?

Normalde işvereniniz tarafından iş kazası olayının bildirilmesi gerekiyordu. Anlaşılan sigorta yapmadıkları için bildirmekten kaçınmışlar. Kaza olayının gerçekleştiği yerdeki kolluk kuvvetine hemen, SGK’ya kaza tarihinden sonraki üç iş gününde işverence bildirim sağlanacaktı. Bu bildirimin yapılmaması sizin kaza olayını bildirmenize bir engel teşkil etmez.

Kaza olayının nerede, ne zaman, nasıl gerçekleştiğini anlatan bir dilekçe ile bulunduğunuz yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Güvenlik Merkezi’ne başvurabilirsiniz. Kazaya şahit olanların bilgilerini, kaza geçirilen iş yerinin unvanını ve adresine de dilekçede yer vermeniz gerekmektedir. Verdiğiniz dilekçe, SGK tarafından incelenerek hem sigortanızın sağlanması hem de iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan yardımlardan yararlanmanız sağlanacaktır.

İş kazası sigortasından yararlanabilmek için belirli bir prim ödeme gün sayınızın olması koşulu aranmaz. SGK’ya hiç bildiriminiz olmasa da faydalanabilirsiniz. Çalışamadığınız günler için geçici iş göremezlik ödeneği ve meslekte kazanma gücü en az %10 oranında azalmış ise sürekli iş göremezlik geliri alabilirsiniz.