Cin’in Doğu Türkistan üzerindeki baskıcı yönetimi Ramazan ayı geldiğinde daha da artıyor. Çin tarafından insanların dini gereklerini yerine getirmesi ve toplumda bu yolla oluşabilecek bütünleşme eğilimlerinin engellenmesi amaçlanıyor. Hür-Asya radyosunun haberine göre son olarak öğretmen ve öğrencilerin oruç tutmasını yasaklayan Çin yönetimi turistik bölge olduğu iddiası ile Kumul şehrinde bulunan ve yaklaşık 200 yıldır ezan sesinin susmadığı Eyidgah camiinde ezan okunmasını ve ibadet edilmesini yasakladı. Eyidgah camisi bölgedeki Türklerin Cuma namazı, bayram ve benzeri günlerde buluşma noktası haline geliyordu. Halkın ortak bilinç kazanmasından endişe duyan Çinli yetkililer ise bu durumu yasaklar koyarak önlemeye çalışıyor. Üstelik bunlar kapalı bir sistemden belirli internet siteleri aracılığıyla elde edebildiğimiz sınırlı bilgiler. Belki de daha sert ve geniş tedbirler alınıyor olabilir.
Hatırlamakta fayda var...Halen 30 milyondan fazla insanın yaşadığı ve çoğunluğu Müslüman olan Doğu Türkistan’da 5 Temmuz 2009’da gerçekleştirilen katliamda yüzlerce Uygur Türkü hayatını kaybetmişti. Genel alışkanlığımızın bir tezahürü olarak o tarihlerde Çin mallarının boykot edilmesi gibi “başı var sonu yok” türünden kampanyalar ve siyasiler tarafından günü kurtarmaya yönelik süslü cümleler unutulup gitti. Üstelik Çin mallarına boykot fikrinin bizim gibi gelir adaletsizliğinin yüksek ve tüketim çılgını bir toplumda pratik açıdan karşılık bulmasının ne kadar mümkün olduğu sorgulanabilir.
Kendimizi kandırmanın bir anlamı yok. Çin, PKK sorunu ile özdeşleştirdiği Doğu Türkistan meselesinde yapılacak girişimleri ve atılacak her somut adımı kendi içişlerine bir müdahale olarak algılıyor. Çok değil, daha 3 gün önce dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen Uygur kadınların insan hakları sorunlarını tartışacakları “Uygur Kadınları İnsan Hakları ve Demokrasi” seminerinin iptal edilmesi “acaba Çin istemediği için mi iptal edildi” sorularını beraberinde getirdi. İptal gerekçesi olarak “zamanlamanın uygun olmadığı” belirtildi. Oysa protesto eylemine dönüşmeyeceği açıklanan bu toplantı daha önce ABD, Almanya, Kanada ve Estonya’da düzenlenmişti. Bu arada birkaç gün önce Doğu Türkistan hakkında TRT’de yayınlanan tanıtım amaçlı haberde pek çok doğru tespite karşın ısrarla Sincan Uygur Özerk Bölgesi ifadesinin kullanılması - ki TRT’nin bu konudaki hassasiyeti genel politika ile uyumlu - dikkatlerden kaçmadı. İşte bu yaklaşım konuyla ilgili iki farklı bakış açısını ortaya koyuyor. Doğu Türkistan ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi...
Karaganda ile Eskişehir’in kardeşliği
Eskişehir, 2013 yılında “Türk Dünyası Kültür Başkenti” olmaya hazırlanıyor. Bu amaçla 2013 Kültür Merkezi, 2013 Köyü ve 2013 Türk Dünyası Bahçesi gibi kalıcılığı olan projeler üzerinde duruluyor. Geçtiğimiz günlerde bu projenin tanıtımı çerçevesinde Kazakistan’ın Karaganda eyaleti ile Eskişehir ili kardeş şehir oldular. Eyalet Valisi Abelgazı Kusainov ile bölgeye çalışma ziyareti için giden Eskişehir Valisi Kadir Koçdemir arasında imzalanan anlaşma uyarınca taraflar mülkiyet unsurundan bağımsız olarak, kendi bölgelerindeki işletmeler arasında karşılıklı ekonomik işbirliğinin genişlemesini sağlayacaklar. Ve özellikle enerji, madencilik, tekstil, kimya ve gıda alanında ortak sanayi projelerinin uygulanmasına katkıda bulunacaklar.
