İşten çıkış koduna göre işsizlik maaşı, ihbar ve kıdem tazminatı alıp alamayacağınız belirlenmektedir. İşçinin daha sonraki çalışma hayatında da işe alınıp alınmamasında etkili olabilmektedir. İşten ayrılırken verilen kodun gerçeği yansıtması ve hata yapılmaması gerekmektedir. Aksi takdirde hak kayıplarından dolayı işçi ve işveren tarafı kendilerini idari ve adli süreçlerde bulmaktadırlar.

1-İşten çıkış kodu nasıl öğrenilir?

Çıkış kodunun, işten ayrılma tarihinden sonraki 10 gün içinde verilmesi gerekmektedir. İşten ayrılış bildirgesi ile SGK’ya elektronik ortamda gönderilmektedir. Bu bildirge işveren tarafından yapılmadığı sürece işten çıkış kodunu öğrenmek olanaklı olmayacaktır. Bildirgenin verilmesinden sonra hizmet dökümünün kontrolü gerekmektedir. E Devlet ekranlarından SGK Tescil ve Hizmet Dökümü uygulamasına girilip, PDF dosyasının indirilmesi yeterlidir. İndirilen dosyada “işten çıkış nedeni” başlıklı son sütunda yer alan rakamın kontrolü yapılarak hata ya da gerçek olmayan bir durum olup olmadığı belirlenebilecektir.

2-Hangi kodlar ile işsizlik ödeneği alınabilir?

04 Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi, 05. Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi, 12. Askerlik, 15. Toplu işçi çıkarma, 17. İşyerinin kapanması, 18. İşin sona ermesi, 23. İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih, 24. İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih, 25. İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih, 27. İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih, 28. İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih, 31. Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih, 32. 4046 sayılı Kanunun 21’inci maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih, 33. Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi, 34. İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih;

kodlarından birini SGK Tescil ve Hizmet Dökümünde görüyorsanız işsizlik ödeneği alabilirsiniz. Aksi takdirde işçinin prim ödeme gün sayısı yeterli olsa da farklı çıkış kodları işsizlik ödeneği alınmasını engelleyebilmektedir.

3-İşten çıkış kodunda hata varsa ne yapılabilir?

Hizmet dökümünden yapılan kontrolde çıkış kodunun işten ayrılma nedeni yansıtmadığı durumda; işçinin öncelikle işverene başvurması yerinde olacaktır. İşçinin SGK’ya başvurarak, hatalı kodu düzeltebilme olanağı bulunmamaktadır. İşveren, işten ayrılma tarihinden itibaren 10 günlük süre dolmamışsa, bu hatayı e-bildirge sisteminde düzeltebilmektedir. Şayet 10 günlük süre aşılmışsa bu defa işveren bağlı olduğu sosyal güvenlik merkezine başvurarak hatalı kodu düzeltebilecektir.

4-İşten çıkış kodunun ne olacağı ile ilgili işçi ve işveren anlaşamazlar ise ne yapılabilir?

Öncelikle her iki taraf için de yorucu ve maliyetli süreçlerin başlamaması, işten çıkış kodunun gerçeği yansıtmasına bağlıdır. İnsan kaynakları birimleri bazen işten çıkış kodlarını belirlerken, işçinin bu koda göre yaşayacağı maddi kayıpları göz ardı edebilmekteler. Hakeza işveren ve işçi arasındaki işten ayrılma süreci sancılı ise; işten çıkış kodu, zarar verme ve rencide etme aracına dönüşebilmektedir.

İşçinin işsizlik ödeneği almasını engelleyen bir çıkış kodu bulunuyorsa, bu durumda bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğüne müracaatı gerekecektir. Durumunuzu açıklayan belgeleri de başvuru esnasında vermeniz gerekmektedir. Başvurunun işçi tarafından belgelerle somutlaştırılması sonucu etkileyebilecektir. Bu belgeler; ihbar öneline ilişkin işveren tarafından işçiye yapılan yazılı bildirimler, kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ödendiğini gösterir banka dekontu ya da ücret bordrosu, arabuluculuk tutanağı, mahkeme kararı, işçinin haklı nedenle fesih ettiğine dair noter ihtarnamesi ve benzeri evraklardır.

İş-Kur işverenden çıkış koduna ilişkin açıklama istemesi ile süreç devam ediyor. Şayet işveren işçinin istifa ettiğine ilişkin işçi imzalı dilekçe ya da işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışına ilişkin tutanak ibraz ederse; İş-Kur işsizlik ödeneği vermemektedir. Yine işveren tarafından ikale sözleşmesi sunulduğunda da işsizlik ödeneği alınamamaktadır. Bu durumda işçiden mahkeme kararı getirmesi istenilmektedir.

Diğer taraftan işveren tarafından durumu açıklayıcı somut bir belge sunulamadığında da işçi tarafından yapılan itiraz İş-Kur tarafından değerlendirilerek işsizlik ödeneği alması uygun bulanabilmektedir.

5-İşten çıkış kodu ile ilgili anlaşılamaz ise dava açılabilir mi?

İşten çıkış kodu ilişkin anlaşmazlık sürerse arabulucuda sorunun çözülme olasılığı bulunmaktadır. Nitekim arabuluculuk yoluyla işten ayrılmalar oldukça yaygınlaştı. İşçi ile işveren arasındaki işten çıkış koduna ilişkin olarak uzlaşma sağlanması durumunda; düzenlenecek arabuluculuk tutanağı işverenin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezine verilerek işten çıkış kodu düzeltilecektir.

Uzlaşma sağlanamazsa, işçinin iş mahkemesinde dava açma yoluna gitmesi dışında bir seçenek kalmamaktadır. İşçinin alamadığı kıdem ve ihbar tazminatları ile işsizlik ödeneği, işten çıkış koduna bağlı olduğu için; çıkış kodunun değiştirilmesinde hukuki yararı bulunmaktadır. Nitekim mahkeme iş sözleşmesinin hangi nedenle fesih olduğuna karar vererek çıkış kodunu belirleyecektir.

BİR SORU BİR YANIT

1988 yılından 2016 yılına kadar Almanya’da çalıştım. Daha sonra yurt dışı borçlanması yaptım. Ardından da SSK’dan emekli oldum. Şimdi tekrar yurt dışında çalışmak istiyorum. Ancak emekli aylığımın kesileceğini söylüyorlar. Kesilmeme yolu var mı, bilgi alabilir miyim?

Yurt dışı sigortalılık sürelerini borçlanarak yaşlılık aylığı bağlananlardan çalışmalarının sona ermediği belirlenenlerin aylığı kesilmektedir. Yurt dışındaki çalışmanın sona erdiği tarih itibariyle yeniden bağlanmaktadır. Çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren aylığınız açılmaktadır.

Almanya hizmet belgelerinde; sigortadan muaf kısa süreli çalışma, sigorta zorunluluğu olmayan düşük değerli çalışma süresi ve sigortadan muaf cüzi çalışma gibi geçen çalışmalar kısa süreli çalışma kabul edilmekte ve yurt dışı borçlanma yoluyla bağlanan aylığınız kesilmeden bu işlerde çalışabilmektesiniz.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com