Üç kıtadaki dokuz ülkede

Üç kıtadaki dokuz ülkede
Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Milli Saraylar Dolmabahçe Sanat Galerisi’nde açılan “16. Yüzyıl Dâhisi Matrakçı Nasuh” sergisinin süresi; 7 Şubat’a dek uzatıldı

Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun ev sahipliğinde İstanbul Kültürlerarası Sanat Diyalogları tarafından projelendirilen sergide; çini sanatçısı Sevim Ersoy’un liderliğinde panolara aktarılan minyatürler ile Matrakçı Nasuh’un beyitlerden seçkilerle yazılan divani levhalar bulunuyor.

Üç kıtadaki dokuz ülkeyi kapsayan proje kapsamında açılan sergi; Sevim Ersoy, Deniz Mutlu Erdoğan, Ebru Şengül, Erman Özcan, Fatma Çakır, Günseli Devrim, Muhterem Pakyürek, Sibel Dileksiz, Sibel Gürgener, Yeşim Ufukşen, Hülya Cansız Gür, Sema Bicik’in eserlerinden oluşuyor.

Hazırlığı 4 sene sürdü

Küratör Beste Gürsu; UNESCO’nun, Matrakçı Nasuh’u vefatının 450. yılı nedeniyle ‘Anma Listesi’ne aldığını anımsatarak; “Tarihimizde kalıcılığı sağlayan ve bugünlere aktaran çok önemli eserler bırakmış bir şahsiyettir. Aslen Bosna kökenli, Enderun’da yetişmiş ve matematikten silahşorlüğe, edebiyattan felsefeye, tarihten resme, hattan minyatüre birçok meziyetlere sahiptir” dedi. “Projede, Matrakçı Nasuh’un meziyetlerini anlattığımız birçok enstrüman var. Matrakçı Nasuh’un Doğu ve Batı seferinde gerçekleştirmiş olduğu haritalardan yapılan seçki ve çizilen rotasyondan ortaya çıkmış çini eserleri sergiliyoruz” diye konuşan Gürsu; hazırlıkların dört yılda tamamlandığını ifade etti.

Nurettin İğci

 

Eserleri

Cemâlü’l-Küttâb, Kemâli’l-Hüssâb, Umdetü’l-Hisâb, Mecmuatü’t-Tevârih, Süleymannâme, Fetihname-i Karabuğdan, Beyan-ı Menazil-i Sefer-ul Irakeyn, Tuhfet-ul Guzat.

 

Minyatürcü, hattat, tarihçi...

Nasuh bin Karagöz bin Abdullah el-Bosnavî veya kısaca Matrakçı Nasuh (1480-1564 ?); Boşnak asıllı Osmanlı minyatürcü, hattat, tarihçi, matematikçi ve matrakçı.

Ölüm tarihi bilinmeyen Matrakçı Nasuh’un, Saraybosna’da doğduğu sanılıyor. Kâtip Çelebi ölüm tarihi olarak 1533’ü vermekteyse de, bunun doğru olmadığı kesinleşti. Çeşitli kaynaklarda 1547, 1551, ya da 1157’den sonra ölmüş olabileceği ileri sürülmekte.

Sultan II. Beyazid döneminin (1481-1512) sonlarına doğru Enderun’da okudu ve matematik eğitimcisi olarak öğrenci yetiştirdi. Devrin ünlü şairi Saî’den, ders aldı. Hattaki Divânî yazıda, harfleri daha büyük ve açık kaleme alarak kolayca yazılıp okunmasını sağladı. Nesih yazıda da harfleri irileştirip, şekilleri üzerinde değişikliklere gitti. Böylece, Acem üslubunu Rumî’ye dönüştürerek Osmanlı tarzını oluşturdu.

Matrak sporundaki ustalığından dolayı söz konusu lakapla anılmaya başlayan sanatçı; minyatür-harita karışımı eserlerinde, yeryüzünü kuşbakışı görünümünü resmederken; şekilleri tepeden değil, karşıdan görüyormuş gibi çizdi. Bunlarda hayvanlar olsa da insanlar asla görünmemektedir.

Geometri ve matematik alanındaki çalışmaları neticesinde uzunluk ölçülerini gösteren cetveller hazırlayan Matrakçı Nasuh;  I. Selim zamanında, ona adadığı Cemâlü’l-Küttâb ve Kemalü’l- Hisâb kitaplarını yazarak; Napier gibi matematikçilere ilham kaynağı oldu.

Tarih alanında da önemli yapıtlar veren, kendisini bugüne taşıyan asıl yönü ise minyatür sanatındaki yeri olan Nasuh’un yapıtları; Topkapı Sarayı Müzesi ve Süleymaniye kütüphanelerinde de bulunuyor.