Hayatın getirdiği risklere karşı, herkeste kendini güvene alma duygusu az ya da çok bulunur. Tüm sigortacılık sistemleri bireyin karşılaşacağı risklere göre sigorta kollarını ve hedef kitlelerini belirlerler. Sosyal güvenlik yasaları çalışanları kapsadığı gibi, belli kurallar çerçevesinde çalışmayanları da kapsar. Sigortası bulunmayan ev hanımlarının nasıl emekli olacağı çok sorulan konulardan. Halen ev hanımları, isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek emekli olabiliyorlar.

Yeni hükümetin seçim beyannamesinde, ev hanımlarının emekliliği ile ilgili kolaylaştırıcı bir düzenleme yapılacağı yer aldı. Buna göre; ev hanımları için isteğe bağlı sigorta priminin 1/3'ü alınmayacak. Halen isteğe bağlı sigortalılar her ay 3.202,56 TL prim ödemekteler. Söz konusu düzenlemenin hayata geçmesi ile isteğe bağlı sigorta yatırmak isteyen ev hanımları, 2.135,04 TL. prim ödeyecekler. Diğer taraftan kadınların çocuk sayısına göre emeklilik yaşları belirlenecek.

Anlaşıldığı üzere yeni düzenlemede; ev hanımlarına getirilmek istenen teşvik, isteğe bağlı sigorta kolu içinde yapılacak. Bu nedenle isteğe bağlı sigorta kolunda geçerli kuralları, daha yakından mercek altına almakta fayda var.

İsteğe bağlı sigortalı için prim oranı, prime esas kazancın taban ile tavan sınırları arasında. Bugün için 10.008 TL. ile 75.060 TL. arasında aylık tutar belirlenebiliyor. Prim, sigortalı tarafından tercih edilen tutarın aylık %32'sine tekabül edecektir. Primin içinde; emeklilik için malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ile genel sağlık sigortası primini bulunuyor. Primi ödenmeyen ay için SGK, 12 ay beklemekte ardından hala ödenmemişse; ödeme olanağını kaldırmaktadır.

Herkes isteğe bağlı sigortalı olabilir mi?

Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşları için:

18 yaşını doldurmuş olmak,

Zorunlu sigortaya tabi çalışması olmamak,

Sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,

Malullük veya yaşlılık aylığı almamak olarak isteğe bağlı sigortanın şartlarını sıralayabiliriz.

İsteğe bağlı sigortalılık nasıl başlar ve nasıl sona erer?

"İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" doldurularak, ikametgahın bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine ya da e-Devlet üzerinden başvuru yeterli. İsteğe bağlı sigortalılık, başvurunun Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarına girdiği tarihi takip eden günden başlayacaktır.

Yazılı olarak isteğe bağlı sigortalılığı sonlandırma talebi, emekli aylığı talebi ve sigortalının ölümü durumu isteğe bağlı sigortalılığı sonlanacaktır.

İşin püf noktasına geldik. İsteğe bağlı sigorta primi yatıranlar SSK'dan mı, Bağ-Kur'dan mı emekli olacaklar?

İsteğe bağlı sigorta primi ödenen süreler, 4/b (Bağ-Kur) sigortalılık statüsünde değerlendirilecektir. Dolayısıyla isteğe bağlı sigorta ödeyenler için Bağ-Kur emeklilik koşulları doğabilecektir. Ev hanımı, geçmiş sigortalılık sürelerine veya isteğe bağlı sigortalı olduktan sonra 4/a (SSK) sigortalılık statüsünde çalışması olup olmayacağına göre SSK emeklilik koşullarına tabi olabilecektir.

Öncelikle Bağ-Kur emeklilik koşullarına kısaca bakalım. 08/09/1999 öncesi dönemde sigortalı olan ev hanımları için 20 tam yıl (7.200 gün) gerekmekte.

8/9/1999 tarihi ile 30/4/2008 tarihleri arasındaki dönemde sigortası bulunan ev hanımları için Bağ-Kur emeklilik koşulu; 58 yaşını doldurmak ve aynı zamanda 25 tam yıl (9.000 gün) prim ödemek olarak karşımıza çıkıyor.

30/4/2008 tarihinden sonraki dönemde sigortalı olan ev hanımlarında ise 2036 yılına kadar 58 yaşını doldurmak aynı zamanda 9.000 prim ödeme gün sayısını sağlamalı. Gün koşulu 2036 sonrası sağlandığında; tamamlandığı tarihe göre emeklilik yaşı değişmektedir.

Bağ-Kur emekliliği, SSK emekliliğine göre güç koşullara sahip olduğu için tercih edilmemektedir. Bağ-Kur'da, SSK'ya nispeten daha fazla prim ödeme gün sayısı biriktirmek dolayısıyla da daha fazla prim ödemek gerekmekte. Bunun yanı sıra daha geç emekli aylığına kavuşmak da konunun başka bir boyutu.

4/a SSK emekliliği hedeflendiğinde; 1.260 gün kuralını dikkate almak yerinde olacaktır. Buna göre son yedi yılda en fazla hangi sigortalılık statüsünden prim ödeme gün sayısı bulunuyorsa, o sigortalılık statüsünden emeklilik koşulları doğacaktır. Bu nedenle, isteğe bağlı sigorta ödeyecek ev hanımlarının kendi hizmet dökümlerinde son yedi yılda en fazla hangi sigortalılık statüsü bulunduğuna göz atmaları yerinde olacaktır.

Diğer yandan emeklilikte yaşa takılanlar yasası kapsamında bulunan ev hanımları için yaş koşulu bulunmamaktadır. Söz konusu ev hanımlarının emeklilik koşullarını sağlamaları için sadece prim gün sayılarını tamamlamaları yeterli olacaktır. Yeni düzenleme ile çocuk sayısına göre yaş koşulunda yapılacak iyileştirmenin 08/09/1999 öncesi sigorta başlangıcı bulunan kadınlara etkisi olmayacaktır. Bu nedenle emeklilik hedefleyen EYT'li ev hanımlarının yeni düzenlemeden yararlanırken isteğe bağlı sigorta primi yatırmanın onları Bağ-Kur emeklilik koşullarına sürükleyebileceğini göz önüne almaları gerekmekte. Son yedi yılda hangi sigortalılık statüsünde günlerinin bulunduğunu değerlendirerek, emeklilik planlaması yapmaları gerekecek.

BİR SORU- BİR YANIT

Bu yıl Mayıs ayında Bağ-Kur'dan emekli oldum. Geçmiş yıllarımda hem SSK hem de Bağ-Kur'um var. Bana bağlanan maaş ile tanıdıklarıma bağlanan maaş arasında fark var. Çalışmalarımız birbirine çok yakın. Emekli maaşım hatalı bağlanmış olabilir mi?

Emekli aylıklarının hesaplanmasında; yaşınız, prim ödeme gün sayılarınız, bildirilen kazanç tutarlarınız ve sigortalı bildirildiğiniz dönemler önemli. Kıyaslama yaptığınız emekli ile sizin aynı durumda olmanız, sayılan hususların benzer olmasına bağlı. Şayet kıyasladığınız aylık ile aranızdaki benzerliğe rağmen, bağlanan tutarlar farklı ise emekli aylığınızda hata olma olasılığı olabilir. Genelde emekli aylıkları hesaplanırken bilgisayar programları kullanılmakta. Ancak Bağ-Kur emekli aylıkları hesabında, SSK kazançları manuel girildiği için yanlışlık yapılması mümkün. Konuyu bir dilekçe ile ilgili sosyal güvenlik merkezine iletmeniz, hata var ise aylık bağlandığı tarihten bu yana düzeltme talep etmenizi öneririm.