Alzheimer, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ve en yaygın demans türlerinden biri olan bir nörolojik hastalık olmasıyla dikkat çekti. Beynin hücresel yapısını bozan bu hastalık, hafıza kaybı, düşünme yeteneğinde azalma ve kişilik değişikliklerine yol açar. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, Alzheimer riskini azaltmaya yardımcı olabilecek bazı yaşam tarzı değişikliklerini vurgulamakta. Bunlar arasında en etkili yöntemlerden biri düzenli egzersiz yapmanın olduğu bildirildi.

EGZERSİZ VE BEYİN SAĞLIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Egzersizin, Alzheimer’ın önlenmesindeki rolü, bilimsel araştırmalarla desteklenmekte.

Harvard Tıp Fakültesi'nden Dr. Brenda L. S. (Betsy) Hall, egzersizin beyin sağlığı üzerindeki etkisini şu şekilde açıkladı:

"Düzenli fiziksel aktivite, beyin hücrelerinin büyümesini ve onarılmasını teşvik eder, bu da Alzheimer gibi nörolojik hastalıkların riskini azaltabilir. Egzersiz, beyin hücrelerine oksijen ve besin maddelerini taşıyan kan akışını artırır, bu da bilişsel işlevlerin korunmasına yardımcı olabilir."

Birçok bilimsel çalışma, fiziksel aktivitenin Alzheimer'ın ilerleyişini yavaşlatabileceğini ve bazı durumlarda hastalığın gelişimini geciktirebileceğini gösterdi. Özellikle egzersiz, beyin hücreleri arasındaki iletişimi güçlendirir ve nöroplastisiteyi artırır. Nöroplastisite, beynin yeni bağlantılar kurma ve kendini iyileştirme yeteneği.

ALZHEİMER’DAN KORUNMAK İÇİN ÖNERİLEN EGZERSİZ TÜRLERİ

1. Aerobik Egzersizler (Koşu, Yürüyüş, Bisiklet)

Aerobik egzersizler, kalp sağlığını iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda beyin fonksiyonlarını da güçlendirir. Çalışmalar, yürüyüş gibi düşük etkili aerobik egzersizlerin, Alzheimer riskini önemli ölçüde azaltabileceğini gösterdi.

Dr. Laura Baker, Wake Forest Baptist Health’ten bir nörolog, aerobik egzersizlerin Alzheimer üzerindeki etkilerini anlatıyor:

"Yürüyüş, koşu, bisiklet gibi aerobik egzersizler, beynin hafıza ve öğrenme merkezlerini güçlendiren önemli bir egzersiz türüdür. Haftada üç kez 30 dakika boyunca yapılan aerobik egzersizlerin, beyin hücrelerinin sağlıklı kalmasını sağladığını ve Alzheimer riskini azalttığını biliyoruz."

2019 yılında The Journal of Alzheimer's Disease dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, haftada en az 150 dakika aerobik egzersiz yapan yaşlı bireylerin Alzheimer'a yakalanma olasılıkları daha düşüktür.

2. Direnç Egzersizleri (Ağırsız ve Ağırlıklı Egzersizler)

Kas gücünü artırmaya yönelik direnç egzersizleri, Alzheimer'ı önlemek için faydalı olabilir. Ağırsız egzersizler (vücut ağırlığıyla yapılan squat, şınav, lunge gibi hareketler) ve ağırlıklı egzersizler (halter, dumbbell kullanımı) kasları güçlendirebilir ve beyin sağlığını da destekleyebilir.

Dr. Jennifer M. Gagnon, Harvard Üniversitesi'nden bir nörolog, direnç egzersizlerinin etkilerini şu şekilde açıklıyor:

"Direnç egzersizleri, vücuttaki kasları güçlendirirken aynı zamanda beyindeki büyüme faktörlerinin salınımını artırarak beyin hücrelerinin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Kas gücünün artması, beyin sağlığının korunmasında önemli bir faktördür."

2020'de yayımlanan Neurobiology of Aging dergisinde yapılan bir çalışma, haftada iki kez direnç egzersizi yapan kişilerin beyin hacimlerinde azalma yaşamadığını, böylece Alzheimer riskinin azaldığını ortaya koydu.

3. Yoga ve Meditasyon

Yoga ve meditasyon, zihinsel sağlığı artırmak için önemli araçlardır. Yoga, zihni sakinleştirirken, vücut üzerinde de denge ve esneklik sağlar. Yoga, stresin azalmasına yardımcı olabilir ve Alzheimer’la ilişkilendirilen inflamasyonu (iltihaplanmayı) azaltır.

Dr. Mark Hyman, fonksiyonel tıp uzmanı, yoga ve meditasyonun Alzheimer üzerindeki faydalarını şu şekilde özetliyor:

"Yoga ve meditasyon, beyin sağlığını destekleyebilir. Zihinsel sağlığı iyileştiren bu egzersizler, vücuttaki stres hormonlarını azaltarak Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatabilir. Ayrıca, meditasyonun beyin fonksiyonları üzerinde uzun vadeli faydalı etkileri vardır."

2016 yılında yayımlanan Frontiers in Aging Neuroscience dergisinde, yoga ve meditasyonun Alzheimer hastalığının semptomlarını hafifletebileceği ve beyin yapısını koruyabileceği bulunmuştur.

4. Beyin Egzersizleri (Zeka Oyunları, Bulmacalar)

Beyin egzersizleri, Alzheimer’ın gelişimini engellemese de, bilişsel işlevlerin korunmasına yardımcı olabilir. Zeka oyunları, bulmacalar, hafıza oyunları ve problem çözme aktiviteleri, zihinsel keskinliği artırarak Alzheimer’ın başlamasını engelleyebilir.

Prof. Dr. Tamer Karadağ, İstanbul Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı'ndan, beyin egzersizlerinin Alzheimer üzerindeki etkisini şu şekilde açıklıyor:

"Zeka oyunları ve hafıza egzersizleri, beyin hücrelerinin arasındaki bağlantıları güçlendirir ve bilişsel işlevlerin korunmasına yardımcı olur. Düzenli olarak yapılan bu tür egzersizler, Alzheimer’a karşı bir nevi koruma sağlar."

Alzheimer’dan korunmanın en etkili yollarından biri, düzenli egzersiz yapmayı bildirildi. Aerobik egzersizler, direnç egzersizleri, yoga ve meditasyon gibi egzersiz türleri, beyin sağlığını güçlendirebilir ve Alzheimer riskini azaltabilir. Ayrıca, beyin egzersizleri de zihinsel keskinliği artırarak Alzheimer’ın erken belirtilerini engelleyebilir.

Alzheimer'a karşı fiziksel egzersizlerin etkisi bilimsel olarak kanıtlanmış olsa da, bu egzersizlerin bir tedavi yöntemi olarak değil, yaşam tarzı değişiklikleri olarak uygulanması gerektiği unutulmamalı.

Alzheimer’ın erken teşhis ve tedavi edilmesi önemlidir ve herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce bir sağlık uzmanına danışmak gerekli.

Sağlıklı bir yaşam tarzı, Alzheimer’ı önlemek için en güçlü sila olduğunun altı çizildi.