Diyabet, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen kronik bir hastalık. Ancak, genellikle göz ardı edilen bir komplikasyonu, hayatı derinden etkileyebiliyor: Diyabetik ayak. Bu sinsi tehlike, sinir hasarı ve zayıf kan dolaşımı nedeniyle yaraların iyileşmesini zorlaştırıyor, enfeksiyon riskini artırıyor ve en kötüsü, uzuv kaybına yol açabildi.
Bilimsel çalışmalar, her 10 diyabet hastasından birinin bu sorunla karşılaştığını ve erken müdahalenin hayati önem taşıdığını ortaya koydu. Türkiye’den ve dünyadan uzmanlar, diyabetik ayağın önlenebilir bir komplikasyon olduğunu vurguluyor ve farkındalığı artırmak için çağrıda bulundu.
DİYABETİK AYAK NEDİR VE NEDEN TEHLİKELİ?
Diyabetik ayak, yüksek kan şekerinin sinirleri ve kan damarlarını tahrip etmesiyle ortaya çıkardı.
Periferik nöropati (sinir hasarı), ayaklarda his kaybına neden olarak küçük yaraların fark edilmesini engelledi. Zayıf kan dolaşımı ise bu yaraların iyileşmesini zorlaştırıyor, enfeksiyon ve ülser riskini artırdı.
The Lancet Diabetes & Endocrinology’de yayımlanan bir çalışma, diyabetik ayak ülserlerinin %20’sinin amputasyona (uzuv kaybına) yol açtığını gösterdi.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden Endokrinolog Dr. Rita Rastogi Kalyani, “Diyabetik ayak, sessizce ilerler. Hastalar genellikle yaranın ciddiyetini fark ettiğinde iş işten geçmiş oluyor” dedi.
Ülkemizde diyabet prevalansı %13’ü aşıyor ve diyabetik ayak, hastaneye yatışların önde gelen nedenlerinden biri. Erken teşhis ve düzenli ayak bakımı, bu komplikasyonu büyük ölçüde önleyebilir.
RİSK FAKTÖRLERİ VE BELİRTİLER
Diyabetik ayak, kontrolsüz kan şekeri, sigara kullanımı, obezite ve kötü ayak hijyeni gibi faktörlerle tetiklendi.
Diabetes Care’de yayımlanan bir çalışma, 10 yıldan uzun süredir diyabetle yaşayan hastalarda diyabetik ayak riskinin %50 arttığını gösterdi.
Yaygın belirtiler şunlar:
-Ayaklarda uyuşma, karıncalanma veya his kaybı
-Deride kuruluk, çatlaklar veya nasır oluşumu
-Yaraların yavaş iyileşmesi
-Ayakta kızarıklık, şişlik veya kötü koku
İngiltere’deki King’s College London’dan Dr. Sarah Schenker, “Diyabetik ayak, küçük bir kesikle başlayabilir ama enfeksiyona dönüşmesi an meselesidir. Hastalar, ayaklarını günlük kontrol etmeyi alışkanlık haline getirmeli” dedi.
BİLİMSEL VERİLER: ERKEN MÜDAHALE HAYAT KURTARIR
Diyabetik ayağın tedavisi, erken teşhisle büyük ölçüde başarılı oldu. Journal of Vascular Surgery’de yayımlanan bir meta-analiz, düzenli ayak muayenesi ve uygun ayakkabı kullanımının diyabetik ayak ülseri riskini %60 azalttığını gösterdi.
Kanada’daki McGill Üniversitesi’nden Dr. Nathalie Tufenkji, “Diyabetik ayak, önlenebilir bir komplikasyon. Ancak hastaların ve sağlık sistemlerinin bu konuya yeterince önem vermemesi, ciddi sonuçlara yol açıyor” dedi.
ÖNLEME VE BAKIM ÖNERİLERİ
Uzmanlar, diyabetik ayağı önlemek için şu stratejileri önerdi:
Kan Şekerini Kontrol Edin: American Diabetes Association’a göre, HbA1c seviyesini %7’nin altında tutmak, komplikasyon riskini %35 azalttı.
Günlük Ayak Kontrolü: Ayna kullanarak ayak tabanını kontrol edin. Kızarıklık, yara veya şişlik fark ederseniz doktora başvurun.
Doğru Ayakkabı Seçimi: Ortopedik, yumuşak tabanlı ayakkabılar tercih edin. Foot & Ankle International’da yayımlanan bir çalışma, uygun ayakkabıların basınç kaynaklı ülserleri %50 önlediğini gösterdi.
Hijyen ve Nemlendirme: Ayakları ılık suyla yıkayın, parmak aralarını kurulayın ve nemlendirici kullanın. Dr. Rita Rastogi Kalyani, “Kuru cilt, çatlaklara ve enfeksiyona zemin hazırlar” dedi.
Sigarayı Bırakın: Sigara, kan dolaşımını bozarak yara iyileşmesini %30 geciktiriyor.
Düzenli Doktor Kontrolü: Yılda en az bir kez podolog veya endokrinolog ziyareti, erken teşhisi kolaylaştırır.
DİYABETİK AYAK VE SOSYAL FARKINDALIK
Diyabetik ayak, sadece tıbbi bir sorun değil, aynı zamanda toplumsal bir mesele.
Diyabetin farkındalık eksikliği nedeniyle tehlikeli olduğunu vurguladı:
“Pek çok hasta, diyabetik ayak riskini bilmiyor. Eğitim seminerleriyle bu konuya dikkat çekiyoruz.”
X platformunda, diyabetik ayakla ilgili paylaşımlar genellikle yara bakım ürünleri ve hasta deneyimlerine odaklanıyor. Ancak uzmanlar, bu tür bilgilerin doktor kontrolü olmadan uygulanmaması gerektiğini söyledi.
Oxford Üniversitesi’nden Dr. Emma Derbyshire, “Sosyal medya, farkındalığı artırabilir ama yanlış bilgiler ciddi zararlar verebilir” uyarısında bulundu.
ERKEN TEŞHİS, HAYAT KURTARIR
Diyabetik ayak, sessizce ilerleyen ancak önlenebilir bir tehlike. Bilimsel veriler, düzenli bakım ve erken müdahalenin bu komplikasyonu büyük ölçüde kontrol altına alabileceğini gösterdi.
Diyabetik ayak, diyabetin en ciddi komplikasyonlarından biri. Ancak bilinçli hastalar ve doğru tedaviyle bu tehlike bertaraf edilebilir.
