İktidarın ekonomi politikalarının bedelini ödeyen Kamu İktisadi Teşebbüsleri’nin (KİT) görev zararı geçen yıl rekor kırdı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2024 yılına ilişkin Kamu İşletmeleri Raporu, KİT’lerin içinde olduğu bataklığı ortaya koydu.
Nefes’ten Nisanur Yıldırım’ın haberine göre, 2021 yılına kadar merkezi bütçe içerisinde “görev zararı” olarak belirtilen bu gider kaleminin ismi daha sonra artan zararın kamuoyunda yarattığı olumsuz algı nedeniyle “görevlendirme bedeli” olarak değiştirildi. Bakanlığın raporuna göre, KİT’lere ödenen görev zararı, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 55.4 artışla 279.2 milyar TL’ye dayandı.
2024 yıl sonu itibarıyla bütçeden 5 kuruluşa görev zararı ödemesi yapıldı. Geçen yıl toplam görev zararı ödemelerinin yüzde 70.4’ü Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ), yüzde 23.6’sı Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi’ne (BOTAŞ), yüzde 3.3’ü ise Toprak Mahsulleri Ofisi’ne (TMO) yapılan ödemelerden oluştu.
EN ÇOK ZARAR EDEN BOTAŞ OLDU
Raporda kuruluş bazında dönem zarar tutarları incelendiğinde ise Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), 2024’te en çok zarar eden KİT oldu. BOTAŞ’ın 2024’te dönem zararı yüzde 6 bin 583 artarak 44.96 milyar TL’ye çıktı. BOTAŞ’ın rekor zararında doğalgaza yönelik uygulanan sübvansiyonların etkili olduğu belirtiliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek haziran ayında yaptığı açıklamada “Hane halklarının kullandığı elektriğin yüzde 55'ini, doğal gazın yüzde 65'ini devlet sübvanse ediyor” demişti.
BOTAŞ’ı sırasıyla Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), TCDD Taşımacılık A.Ş. ve Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) takip etti. TCDD’nin dönem zararı yüzde 218.4 artışla 36.59 milyar TL olarak hesaplandı. TCDD Taşımacılık AŞ 25 milyar TL, TTK 12.68 milyar TL, EÜAŞ 12.39 milyar TL zarar açıkladı.
TARIM KREDİ DE ZARARDA
Rapora göre kamu sermayeli bankalara ve Tarım Kredi Kooperatiflerine (TKK) yapılan gelir kaybı ödemeleri de 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 237 artarak 125.28 milyar TL’ye dayandı.
2019 yılında 5.21 milyar TL, 2020 yılında 7.50 milyar TL, 2021 yılında 9.96 milyar TL, 2022 yılında 19.35 milyar TL ve 2023 yılında 37.17 milyar TL bütçeden bankalara ve TKK’ye aktarıldı.
Öte yandan 2024 yılında en yüksek kârlılık Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nde (TEİAŞ) kaydedildi. Bu kuruluşu sırasıyla ETİ Maden, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün (KEGM) takip ettiği görüldü.
