Geleneksel lezzetler arasında yer alan ve özellikle sıcak yaz günlerinde ferahlatıcı özelliğiyle sıkça tercih edilen meyan kökü şerbeti, bilim dünyasının dikkatini çeken ciddi bir sağlık riski taşıdı.
Yabancı uzmanlar ve uluslararası araştırmalar, bitkinin içerdiği glisirizin (glycyrrhizin) adı verilen bileşenin aşırı veya uzun süreli tüketiminin kan basıncını hızla yükseltme ve böbrekler üzerinde zararlı etkiler gösterme potansiyeline sahip olduğunu vurguladı.
BİLİMSEL VERİLER KAN BASINCINDAKİ TEHLİKEYİ DOĞRULADI
Meyan kökünün potansiyel zararları, çok sayıda bilimsel çalışmayla ortaya konuldu. Glisirizinin ana bileşen olduğu meyan kökü içerikli müdahalelerin sistolik (büyük) ve diyastolik (küçük) kan basıncını artırdığını gösteren randomize kontrollü çalışmaların analiz edildiği bir sistematik inceleme ve meta-analiz yayımlandı. Bu meta-analizin sonuçları, glisirizik asidin hem sistolik hem de diyastolik kan basıncında belirgin bir yükselmeye yol açtığını tespit etti.
"YALANCI HIPERALDOSTERONİZM" ETKİSİ
Uzmanlara göre meyan kökünün bu tehlikeli etkisinin arkasında, bitkinin içerdiği glisirizin ve onun metaboliti olan glisiretinin (glycyrrhetinic acid) yer aldı. ABD Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi (NCCIH), glisirizinin vücutta aldosteron adı verilen doğal bir hormona benzer etkiler gösterdiğini açıkladı.
Bu durum, bilimsel literatürde "yalancı hiperaldosteronizm" (pseudoaldosteronism) olarak adlandırılan bir tabloya yol açıyor. Bu sendrom; yüksek kan basıncı (hipertansiyon), vücutta sodyum (tuz) ve su tutulumu ile birlikte potasyum kaybı (hipokalemi) gibi belirtilerle kendisini gösterdi.
Uzmanlar, bu mekanizmanın böbreklerdeki bir enzimi (11-beta-hidroksisteroid dehidrogenaz tip 2) engelleyerek kortizol seviyelerini artırdığını ve kortizolün mineralokortikoid reseptörlerini uyararak kan basıncını yükselttiğini ifade etti.
KALP VE BÖBREK HASTALARINA KRİTİK UYARI
Uzmanlar, özellikle belirli sağlık sorunları olan kişiler için meyan kökü tüketiminin hayati risk taşıyabileceği konusunda uyarıda bulundular.
Amerikan Kalp Derneği'nden (AHA) Kardiyolog Dr. Naomi Newton-Cheh, siyah meyan kökünün içeriğindeki glisirizinin vücuttaki potasyum seviyesini ciddi ölçüde düşürdüğünü ve potasyumun kalp sağlığı için kritik önem taşıdığını belirtti. Dr. Newton-Cheh, potasyum seviyesindeki düşüşün düzensiz kalp ritimleri (aritmi) ve konjestif kalp yetmezliği gibi akut yaşamı tehdit eden komplikasyonlara neden olabileceğini aktardı. Hatta 2019'da bir hastanın, aşırı meyan kökü tüketimi sonucu potasyum seviyesinin yarıdan aza düşmesi sonrasında kalp durması yaşadığını kaydetti.
Ayrıca NCCIH, az miktarda glisirizinin bile yüksek tansiyonu olan, kalp veya böbrek rahatsızlığı bulunan kişilerde ciddi yan etkilere yol açabileceğini bildirdi. Yüksek kan basıncının ve sıvı tutulumunun, böbrek fonksiyonlarını daha da kötüleştirebileceği vurgulandı.
GÜVENLİ TÜKETİM SINIRI VE ÖNERİLER
Glisirizin içeren meyan kökünün uzun süre ve yüksek miktarlarda tüketilmesinin kalp krizi de dahil olmak üzere ciddi yan etkilere neden olabileceği belirlendi. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 40 yaş ve üzeri kişilerin en az iki hafta boyunca günde 56 gram (2 ons) veya daha fazla meyan kökü tüketmeleri halinde düzensiz kalp ritmi nedeniyle hastanelik olma riskiyle karşı karşıya kalabilecekleri konusunda bir uyarı yayımladı.
Uzmanlar, meyan kökünü sevenlere ölçülü tüketimi önerdiler. Amerikan Kalp Derneği, meyan kökü yiyip sonrasında düzensiz kalp ritmi veya kas zayıflığı hisseden kişilerin tüketimi derhal durdurup bir sağlık uzmanına başvurması tavsiyesinde bulundu.
