Gözler, sadece dünyayı görmemizi sağlamıyor; aynı zamanda beyin sağlığımız hakkında kritik ipuçları verdi.
Yeni bilimsel bulgular, yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD), katarakt ve diyabete bağlı göz hastalıkları gibi göz problemlerinin, bunama (demans) riskini artırabileceğini gösterdi.
Kardiyoloji, nöroloji ve oftalmoloji uzmanları, göz sağlığının düzenli kontrol edilmesinin bunama riskini erken tespit etmede hayati olduğunu vurguladı.
İşte gözlerdeki belirtilerin bunama ile bağlantısı, bilimsel araştırmalar ve uzmanlardan gelen acil öneriler…
GÖZ SAĞLIĞI VE BUNAMA: BİLİMSEL BAĞLANTI
Göz hastalıkları ile bunama arasındaki ilişki, son yıllarda bilim dünyasının dikkatini çekti.
British Journal of Ophthalmology’de yayımlanan bir çalışma, 12.000 yetişkini 15 yıl boyunca izleyerek, AMD’si olanlarda bunama riskinin %26, katarakt olanlarda %11, diyabete bağlı göz hastalığı (DRED) olanlarda ise %61 daha yüksek olduğunu buldu.
Glokom ise Alzheimer ile bağlantılı değil, ancak vasküler demans riskini artırdı.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden nörolog Prof. Dr. Reisa Sperling, “Göz, beynin bir uzantısıdır. Retinadaki değişiklikler, beyindeki nörodejeneratif süreçleri yansıtabilir” dedi.
JAMA Ophthalmology’de yayımlanan bir çalışma, yakın ve uzak görüşü bozulmuş 71 yaş üstü bireylerde bunama oranının sırasıyla %22 ve %33 daha yüksek olduğunu gösterdi.
GÖZDEKİ BELİRTİLER: ERKEN UYARI SİNYALLERİ
Gözdeki bazı değişiklikler, bunama riskinin erken göstergesi olabilir. Loughborough University’nin bir çalışması, görsel hassasiyet kaybının (örneğin, hareketli noktalarda bir şekli algılamada gecikme) bunama teşhisinden 12 yıl önce tespit edilebileceğini ortaya koydu.
Alzheimer hastalarında, göz hareketlerinin “engelleyici kontrol” eksikliği, yani dikkat dağıtıcı uyarılara karşı odaklanma zorluğu, erken bir işaret olarak görüldü.
İngiltere’deki University College London’dan oftalmolog Prof. Dr. Anthony Khawaja, “Retinadaki kan damarlarının yoğunluğundaki değişiklikler veya pupil büyüklüğündeki anormallikler, Alzheimer’ın beta-amiloid plaklarıyla ilişkilendiriliyor” dedi. Ayrıca, Duke Eye Center’ın 2019’daki bir çalışması, retinadaki lekelerin beyindeki amiloid plaklarının varlığına işaret edebileceğini buldu. Bu tür belirtiler, bulanık görme, derinlik algısı sorunları veya çevresel görüş kaybı olarak kendini gösterebilir.
NEDEN GÖZLER VE BUNAMA BAĞLANTILI?
Göz ile beyin arasındaki bağ, optik sinir ve retinanın doğrudan beyin dokusu olmasıyla açıklandı.
American Academy of Ophthalmology’ye göre, Alzheimer gibi hastalıklar, görsel işlemeyi sağlayan beyin bölgelerini etkileyerek görüş problemlerine yol açabilir. Görüş kaybı, sosyal izolasyonu ve bilişsel uyarım eksikliğini artırarak bunama riskini dolaylı olarak yükseltebilir.
The Guardian’ın bildirdiği bir çalışma, yaşlılarda görme bozukluklarının %19’luk bir bunama riskiyle bağlantılı olduğunu ve bu riskin tedaviyle azaltılabileceğini öne sürdü.
Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nden nörolog Prof. Dr. Thanh Phan, “Katarakt ameliyatı gibi basit müdahaleler, bunama riskini %30’a kadar düşürebilir” dedi. Ancak, görme sorunlarının bunamaya doğrudan neden olup olmadığı henüz net değil; ortak risk faktörleri (diyabet, hipertansiyon, depresyon) bu ilişkiyi karmaşıklaştırdı.
UZMAN ÖNERİLERİ: GÖZ SAĞLIĞINI KORUYUN
Uzmanlar, özellikle ailesinde bunama öyküsü olanların düzenli göz muayenesi yaptırmasını önerdi.
JAMA Neurology’de yayımlanan bir çalışma, görme sorunlarının düzeltilmesiyle ABD’de 100.000 bunama vakasının önlenebileceğini tahmin etti.
Prof. Dr. Anthony Khawaja, “Yıllık göz muayeneleri, sadece görüşü değil, beyin sağlığını da izlemenin bir yolu olabilir” dedi.
The Lancet Commission’a göre, yüksek tansiyon, diyabet ve obezite gibi risk faktörlerinin kontrolü, bunama riskini %45’e kadar azaltabilir.
Harvard’dan Prof. Dr. Uma Naidoo, “Akdeniz diyeti, omega-3 ve antioksidan açısından zengin besinler, hem göz hem de beyin sağlığını korur” önerisinde bulundu. Ayrıca, sigara bırakma, düzenli egzersiz ve sosyal etkileşim, bunama riskini düşürmede etkili.
GÖZLERİNİZİ VE GELECEĞİNİZİ KORUYUN!
Gözlerinizdeki belirtiler, bunama riskine dair erken bir uyarı olabilir. Bilimsel araştırmalar, AMD, katarakt ve diyabete bağlı göz hastalıklarının bunama ile bağlantılı olduğunu gösterdi.
Uzmanlar, yıllık göz muayeneleri, sağlıklı beslenme ve aktif bir yaşam tarzıyla bu riskin azaltılabileceğini vurguladı.
Ailesinde bunama öyküsü olanlar, görüş problemlerini hafife almamalı ve bir göz doktoruna danışmalı.
