Yaz mevsimiyle birlikte güneşin sıcak ışınlarının cazibesine kapılmak kolay, ancak bazı sağlık sorunları olanlar için güneş faydadan çok zarar getirebilir.
Cilt kanserinden bağışıklık sistemi zayıflığına kadar pek çok riski tetikleyen ultraviyole (UV) ışınları, özellikle belirli hastalıklara sahip bireylerde ciddi sonuçlara yol açabiliyor.
Uzmanlar, hangi hastalıkların güneşle risk oluşturduğunu ve korunmak için neler yapılması gerektiğini bilimsel veriler ışığında açıkladı.
GÜNEŞİN ZARARLI ETKİLERİ VE RİSK ALTINDAKİ HASTALIKLAR
Güneş ışınları, D vitamini sentezi için vazgeçilmez olsa da, uzun süreli ve kontrolsüz maruziyet ciltte kalıcı hasarlara neden olabilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, UV ışınları cilt kanseri vakalarının %90’ından sorumlu. Özellikle melanom, bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinom gibi cilt kanserleri, UV ışınlarının DNA hasarına yol açmasıyla ortaya çıktı.
Dermatoloji uzmanları, “Güneş yanıkları, masum görünse de ciltte kalıcı hasar bırakabilir. Tekrarlayan yanıklar, cilt kanseri riskini ciddi şekilde artırıyor” dedi.
Özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde geçirilen güneş yanıkları, ileri yaşlarda melanom riskini üç katına çıkarabiliyor.
Cilt hastalıkları olanlar, güneşin zararlı etkilerine karşı daha hassas. Egzama, sedef hastalığı veya dermatit gibi cilt rahatsızlıkları, UV ışınlarının tetikleyici etkisiyle alevlenebilir.
Kronik hastalıkları olanlar da risk altında. Örneğin, lupus gibi otoimmün hastalıklara sahip kişilerde güneş ışınları, ciltte döküntü ve sistemik semptomların kötüleşmesine neden olabilir.
Uzmanlar, “Lupus hastaları için güneş ışınları, hastalık semptomlarını tetikleyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir” uyarısında bulundu.
HANGİ HASTALIKLAR DAHA FAZLA RİSK TAŞIYOR?
Bazı hastalıklar, güneş ışınlarının zararlı etkilerini daha da artırıyor. Uzmanlara göre, aşağıdaki sağlık sorunlarına sahip bireylerin güneşe karşı ekstra dikkatli olması gerekiyor:
Cilt Hastalıkları: Egzama, sedef, dermatit ve akne gibi rahatsızlıklar, UV ışınlarıyla kötüleşebilir. Sedef hastalarında güneşin iyileştirici etkisi olsa da, kontrollü maruziyet şart.
Otoimmün Hastalıklar: Lupus, romatoid artrit gibi hastalıklar, güneş ışınlarının bağışıklık sistemini tetiklemesiyle alevlenebilir.
Kronik Hastalıklar: Diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve böbrek yetmezliği gibi durumlar, güneş çarpması ve dehidrasyon riskini artırıyor.
Gebelik: Hormonal değişiklikler nedeniyle hamile kadınlarda melazma (güneş lekeleri) ve benlerde artış görülebilir.
Çocuklar ve Yaşlılar: İnce cilt yapıları nedeniyle bu gruplar, UV hasarına karşı daha savunmasız.
GÜNEŞTEN KORUNMAK İÇİN BİLİMSEL ÖNERİLER
Uzmanlar, güneşin zararlı etkilerinden korunmak için bir dizi önlem alınmasını önerdi.
Uzmanlar, “Güneş alerjisi gibi durumlar, sadece birkaç dakikalık maruziyetle bile ortaya çıkabilir. Bu nedenle geniş spektrumlu güneş kremleri ve koruyucu kıyafetler hayati önem taşıyor” dedi.
İŞTE ALINABİLECEK ÖNLEMLER:
Doğru Saatlerde Güneşlenin: Güneş ışınlarının en yoğun olduğu 10:00-16:00 saatleri arasında dışarı çıkmaktan kaçının. UV indeksi düşük olan sabah erken saatler veya akşamüstü tercih edilmeli.
Güneş Kremi Kullanımı: En az SPF 30 içeren geniş spektrumlu güneş kremleri, güneşe çıkmadan 20-30 dakika önce uygulanmalı ve her iki saatte bir yenilenmeli. Prof. Dr. Akçay, “Cilt tipine uygun, parfümsüz ve mineral bazlı kremler tercih edilmeli” diyor.
Koruyucu Kıyafetler: Sık dokunmuş, açık renkli ve uzun kollu kıyafetler, UV ışınlarını engellemede etkili. Geniş kenarlı şapkalar ve UV korumalı güneş gözlükleri de kullanılmalı.
Gölgeyi Tercih Edin: Gölgede kalmak, UV maruziyetini azaltır. Ancak kum, su ve kar gibi yüzeylerden yansıyan ışınlar nedeniyle tam koruma sağlamaz.
Bol Sıvı Tüketin: Güneş çarpması ve dehidrasyon riskini azaltmak için günde en az 2,5-3 litre su içilmeli.
D VİTAMİNİ VE GÜVENLİ GÜNEŞLENME
Güneş, D vitamini sentezi için kritik bir rol oynadı. Ancak uzmanlar, bu faydayı elde etmek için uzun süreli maruziyetin gerekli olmadığını vurguladı.
Dermatoloji uzmanları, “10-20 dakikalık kontrollü güneşlenme, D vitamini sentezi için yeterlidir. Daha fazlası zararlı olabilir” dedi.
D vitamini eksikliği, tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve bağışıklık sistemi sorunları riskini artırabilir. Bu nedenle, özellikle risk grubundaki kişiler, doktor kontrolünde D vitamini takviyesi almayı düşünebilir.
BİLİNÇLİ GÜNEŞLENME HAYAT KURTARIR
Güneşin ruh halini iyileştirici ve D vitamini sentezini destekleyici etkileri inkar edilemez. Ancak, özellikle cilt hastalıkları, otoimmün rahatsızlıklar veya kronik hastalıkları olanlar için güneş, ciddi bir tehdit oluşturabilir.
Uzmanların önerdiği saatlerde, doğru koruyucu ürünlerle ve bilinçli bir şekilde güneşlenmek, hem sağlık risklerini azaltıyor hem de güneşin faydalarından güvenli bir şekilde yararlanmayı sağladı.
