2025 yılı itibarıyla yayımlanan yeni bir İspanyol araştırması, ultra işlenmiş gıdaların (ÜİG) ergenlerin dil, matematik ve İngilizce derslerindeki başarılarını olumsuz etkilediğini gösterdi. Bu bulgular, ergenlerin akademik başarısını artırmada beslenme alışkanlıklarının önemini bir kez daha vurguluyor.
ÇALIŞMANIN ARDINDA NE VAR?
Ergenlik dönemi, bireylerin beyin gelişimi açısından kritik bir evreyi oluşturur. Bu dönemde, özellikle prefrontal korteksin gelişimi önemli bir yer tutar. Aynı zamanda ergenler, sosyal etkileşimlerini, karar verme süreçlerini ve duygusal deneyimlerini yeniden şekillendirirler. Akademik performans, gelecekteki fırsatlar için önemli bir belirleyici olabilir. Ergenler, eğitimsel faaliyetlerde yer alarak analitik düşünme kapasitesini geliştirebilir, aynı zamanda akademik başarıları psikolojik iyilik halleriyle doğrudan ilişkilidir.
Ancak, tüm ergenler aynı fırsatlara sahip değildir. Sosyoekonomik durum gibi dışsal faktörler, eğitim kurumlarını ve yaşam biçimlerini etkiler, bu da uyku düzeni ve beslenme alışkanlıklarına yansır. Bu araştırmada, genellikle kahvaltı yapan, daha az enerji yoğun gıda tüketen ve dengeli beslenen ergenlerin akademik başarılarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
Aşırı işlenmiş gıdalar nelerdir? Tehlikeleri nelerdir? Uzmanlardan dikkat çeken açıklamalar
İŞLENMİŞ GIDALARIN AKADEMİK BAŞARIYA ETKİSİ
Ultra işlenmiş gıdaların yüksek düzeyde tüketimi, insan sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu gıdaların dünya çapında popülaritesi, onların tatmin edici, pratik ve uzun ömürlü olmalarından kaynaklanmaktadır. Ancak, bu gıdaların çocuklar ve ergenler üzerinde zararlı etkileri olduğu biliniyor. Çin’de yapılan bir araştırma, 4-7 yaş arasındaki çocukların şekerli gıdalar ve tatlılar tüketmelerinin dil becerilerini olumsuz etkilediğini ortaya koymuştur. Brezilya'da ise benzer bir çalışmada, ultra işlenmiş gıdaların ergenlerin bilişsel işlevleriyle bir bağlantı kurulamamıştır. Ancak, araştırmaların çoğu, yüksek oranda ÜİG tüketiminin ergenlerin genel sağlık ve akademik performansını olumsuz etkileyebileceğini göstermektedir.
'Aşırı işlenmiş gıdalar' sağlığımızı nasıl etkiliyor? Aman dikkat
ARAŞTIRMA SONUÇLARI
Araştırmada, ergenlerin haftada ortalama dört porsiyon ultra işlenmiş gıda tükettikleri ve bu gıdaların toplamda yaklaşık 240 gram olduğu bulunmuştur. Katılımcıların İngilizce, dil ve matematik derslerinden aldıkları not ortalaması 6.0, genel not ortalamaları ise 6.3 olarak hesaplanmıştır. ÜİG tüketimi ile akademik performans arasında belirgin bir olumsuz ilişki olduğu görülmüştür. En fazla ÜİG tüketen ergenler, en düşük akademik başarıyı gösterirken, en az ÜİG tüketenler ise daha yüksek başarı elde etmiştir. ÜİG içeren ürünlerin, tatlılar, kızarmış yiyecekler, içecekler, süt ürünleri ve fast food’lar, düşük akademik performansla ilişkilendirilmiştir. Ancak, sosisler, ÜİG kategorisinde yer almasına rağmen, kötü eğitim sonuçlarıyla ilişkilendirilmemiştir.
Araştırma, ultra işlenmiş gıdaların ergenlerde akademik başarıyı düşürebileceğini gösteren mevcut kanıtları desteklemektedir. Bu ilişkinin, ÜİG zengini bir diyetin besin dengesizliğinden kaynaklandığı, bu tür gıdaların yüksek oranda katkı maddesi, eklenmiş şeker ve doymuş yağ içerdiği, ancak beyin gelişimi ve bilişsel fonksiyonlar için gerekli olan omega-3 yağ asitleri gibi temel besin öğelerinden yoksun olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, ÜİG’lerin içerdiği eklenmiş şekerler, kan şekerinde dalgalanmalara yol açarak yorgunluk yaratabilir ve uyanıklığı azaltabilir. Düzenli ÜİG tüketimi, uyku kalitesini de olumsuz etkileyerek karar verme, dikkat ve hafızayı düşürebilir. Son olarak, bu gıdalar kronik iltihaplanmaya da yol açarak beyin fonksiyonlarını zayıflatabilir.