10 Ağustos 1915’te yapılan savaşta Anzakların başarsızlığı aslında General Birdvvood’un savaş planının başarsızlığı idi. Bu savaş sonrası İngiliz Savaş Bakanlığı’na yazlan raporda, bu savaşta Türk ordusunun başarısının yegâne sebebi, Albay Mustafa Kemal’in başarısı ve müttefik ordularının dayanıksızlığı ve beceriksizliği idi, denildi (Pugsley, 2004: 113).
Ancak ağustos ayındaki savaşlarda da şans Türklerden yana oldu. Çünkü Türk ordusunda Albay Mustafa Kemal gibi inisiyatif alabilen bir komutan ve savaşa daha istekli bir askeri birlik vardı. Ağustos ayında Anafartalar’da yapılan muharebelerde Albay Mustafa Kemal komutasındaki Türk ordusu haklı bir galibiyet aldı (Pugsley 2004: 85).
Çanakkale Savaşı’nın tek kadın gazetecisi
Çanakkale Savaşları’nı çok sayıda yabancı gazetecinin izlediğini belirtmiştik. Bunların arasında Bulgaristanlı Wanda Zembrzuska, Çanakkale cephesinde görev yapan tek kadın muhabir olarak tarihe geçmişti. Yıllardır Osmanlı arşivlerinde Çanakkale Savaşları’nı araştıran Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Esenkaya, kayıtlarda Bulgar gazeteci Wanda Zembrzuska’nın Çanakkale cephesinde görev yapan tek kadın gazeteci olarak göründüğünü söyledi. Cepheye Batılı ülkelerden 50’den fazla gazetecinin gelip haber yaptığını belirten Yrd. Doç. Dr. Esenkaya şunları söyledi: “Bulgaristan’ın Otro Gazetesi’nin muhabiri Wanda Zembrzuska, 19 Ağustos 1915’te savaşları takip etmek için Osmanlı Genel Karargahı’ndan izin talep etmiş. O zaman henüz 24 yaşında olan Bulgar gazeteci, Romence, Fransızca, Bulgarca ve Almanca biliyor. Cephedeki ilk haberini ise Otro gazetesine 2 Eylül 1915’te ulaştırmış.”
Osmanlı arşivlerinden Bulgar gazetecinin 13 günlük serüvenini incelediğini ve 5 haberini bulduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Esenkaya şöyle devam etti: “Bunların ilkinde, İstanbul’dan çıkıp Tekirdağ’a kadar olan yolculuğundan bahsediyor. Bir torpido botuna bindiklerini belirtiyor ve İstanbul’daki Çanakkale harbinin izlerini çok net biçimde aktarıyor. Tekirdağ’da mola verdiklerinde, cepheye yiyecek götüren deniz araçlarının tamamen bakliyat, kavun ve karpuz yüklü olduğunu gördüğü bilgilerine yer vermiş. Bu bilgiler ise bugün bize her yerden Çanakkale’ye büyük bir destek sağlandığını gösteriyor. Karargah izlenimlerini anlatan bir diğer haberinde ise, karargaha yaklaşırken bir uçak bombardımanı ile karşılaştıklarını, ancak ciddi anlamda bir panik yaşamadıklarından bahsediyor. Bir başka haberinde bir yüzbaşı tarafından götürüldükleri Liman Von Sanders ile karşılaşmasında, 64 yaşındaki komutandan ’ne kadar diri duruyor’diye bahsediyor. Ayrıca 5’inci Ordu karargahının toprak üstünde olmadığını, tamamen zeminde olduğu bilgisini veriyor. Mesela bizde böyle bir bilgi yoktu. Onun anısından öğrendik. Alman Paşa Liman Von Sanders ile yaptığı konuşmaya ilişkin notlarında ise Sanders’in kendisine, ’Cephede tek kadın muhabir olarak görev yapmaktan korkmuyor musunuz’diye sorduğundan bahsediyor. Ayrıca etraftaki iki farklı karargahtan bahsediyor. Birisi Alman, diğerinin ise Türk geleneklerine uygun karargahlar olduğunu söylüyor.”
