Yediğimiz yiyeceklerin sadece midemizi değil, beynimizi de etkilediği uzun zamandır biliniyor. Ancak son bilimsel araştırmalar, bazı besinlerin beynin iştah merkezini adeta ele geçirerek daha fazla yemek yememize neden olduğunu gösterdi.
ABD’li beslenme uzmanı Dr. Lisa Young ve İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden nörobilimci Prof. Susan Jebb’in de aralarında bulunduğu uzmanlar, bu besinlerin beyin kimyasını nasıl manipüle ettiğini açıkladı.
İşte sofranızda dikkat etmeniz gereken, iştahınızı artıran üç besin ve bilimsel gerçekler...
1. Şekerli Gıdalar: Beyindeki Dopamin Patlaması
Şekerli yiyecekler, özellikle çikolata, kek ve gazlı içecekler gibi yüksek oranda rafine şeker içeren gıdalar, beynin ödül sistemini harekete geçiriyor.
İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, şeker tüketimi beyinde dopamin salınımını artırıyor. Bu, keyif ve tatmin hissi yaratarak daha fazla yeme isteğini tetikledi.
Dr. Lisa Young, “Şeker, beynin ödül merkezini adeta bir uyuşturucu gibi uyarır. Bir dilim kek yediğinizde, beyin ‘daha fazla’ sinyali gönderir ve bu bir döngüye dönüşebilir” dedi.
Özellikle fruktoz şurubu içeren işlenmiş gıdalar, leptin hormonunun (tokluk hissi sağlayan hormon) etkisini azaltarak iştah kontrolünü zorlaştırdı.
Nature Communications dergisinde yayımlanan bir çalışma, şekerli gıdaların ghrelin (açlık hormonu) seviyesini yükselttiğini ve bu nedenle kişinin kendini sürekli aç hissettiğini ortaya koydu.
Kilolu doğan bebek sağlıklıdır inanışı çürüdü mü? Uzmanlar ve bilim bakın ne diyor
2. Yağlı Yiyecekler: Tokluk Hissini Geciktiren Tuzak
Fast food, kızarmış yiyecekler ve yağlı atıştırmalıklar, iştahı artıran bir diğer besin grubu. Yağlı gıdalar, sindirim sisteminde daha uzun süre kalarak tokluk hissini geciktirdi.
Prof. Susan Jebb, “Yağlı besinler, mide boşalmasını yavaşlatarak beynin tokluk sinyallerini geç algılamasına neden olur. Bu da daha fazla yemeye yol açar” açıklamasında bulundu.
Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, yüksek yağ içerikli diyetlerin beyindeki hipotalamus bölgesini etkileyerek iştah düzenleme mekanizmalarını bozabileceğini gösterdi. Özellikle trans yağlar ve doymuş yağlar, bu etkiyi daha da güçlendirdi.
Patates cipsi veya yağlı hamburger gibi gıdalar, sadece lezzetleriyle değil, beyindeki kimyasal tepkimelerle de iştahı körükledi.
3. Tuzlu Atıştırmalıklar: Bağımlılık Yapan Lezzet
Cips, kraker ve tuzlu çerezler gibi tuz oranı yüksek gıdalar, iştahı artıran bir diğer tehlike.
Monosodyum glutamat (MSG) gibi tat artırıcılar içeren bu gıdalar, beynin tat alma merkezini uyararak yeme isteğini artırdı.
Journal of Nutrition dergisinde yayımlanan bir çalışma, tuzlu atıştırmalıkların beyindeki nörotransmitterleri etkileyerek “lezzet bağımlılığı” yarattığını ortaya koydu.
Avustralyalı diyetisyen Dr. Michael Mosley, tuzlu gıdaların iştah üzerindeki etkisini şöyle açıkladı:
“Tuz, beynin ödül sistemini harekete geçirir ve bu gıdaları yedikçe daha fazlasını arzulamaya başlarsınız. Bu, özellikle stresli anlarda duygusal yemeyi tetikleyebilir.”
Mosley, tuzlu atıştırmalıkların genellikle yüksek kalorili olduğunu ve kilo kontrolünü zorlaştırdığını da ekledi.
UZMANLARDAN ÖNERİLER: İŞTAH KONTROLÜ İÇİN NE YAPMALI?
Peki, bu besinlerin iştah üzerindeki etkisini nasıl azaltabiliriz? Uzmanlar, dengeli bir diyetin önemine vurgu yaptı.
Sürdürülebilir zayıflamanın 4 altın kuralı! Sağlıklı kilo vermenin yolları
Dr. Lisa Young, lifli gıdalar, protein kaynakları ve sağlıklı yağlar içeren bir beslenme planının iştahı dengeleyeceğini belirterek, “Yulaf, avokado ve baklagiller gibi besinler, tokluk hissini artırarak beynin açlık sinyallerini bastırır” dedi.
Prof. Susan Jebb ise yemeklerden önce bir bardak su içmenin ve yemekleri yavaş yemenin, beynin tokluk sinyallerini daha iyi algılamasına yardımcı olduğunu söyledi.
Ayrıca, sosyal ortamlarda yemek yemenin iştahı artırabileceği, bu nedenle yalnız yemek yemenin bazen daha kontrollü bir tüketim sağlayabileceği belirtildi.
BİLİNÇLİ BESLENMEYLE KONTROL SİZDE!
Şekerli, yağlı ve tuzlu gıdalar, beynimizin iştah merkezini adeta ele geçirerek daha fazla yememize neden oldu.
Bilimsel veriler ve uzman görüşleri, bilinçli beslenme alışkanlıklarıyla bu döngünün kırılabileceğini gösterdi.
