YENİÇAĞ - Aksaray / Metin Kurt
Aksaray Üniversitesi (ASÜ), çevre teknolojileri alanında Türkiye’nin en yenilikçi projelerinden birine imza atmaya hazırlanıyor. Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Onur Can Türker’in yürütücülüğünü üstlendiği, bor kirliliğinin mikrobiyal yakıt hücreleri ile giderilmesini ve sürecin IoT tabanlı sensör sistemleriyle anlık izlenmesini hedefleyen proje, TÜBİTAK’ın 1002-A Hızlı Destek Programı kapsamında destek almaya hak kazandı.
“Sediment ve Bitki Temelli Mikrobiyal Yakıt Hücreleri ile Bor (B)'un Elektrokinetik Taşınımına Dayalı Remediasyonu ve Bor Kirliliğinin IoT Tabanlı İzlemenin Araştırılması” başlıklı çalışma, hem çevresel sürdürülebilirlik hem de dijital dönüşüm açısından yüksek katma değer sunuyor. Proje ekibinde Dr. Öğr. Gör. Atıl Emre Coşgun ve Dr. Anıl Yakar araştırmacı olarak, Mert Erdoğan ise bursiyer olarak görev alacak.
Proje yürütücüsü Prof. Dr. Onur Can Türker, Türkiye’nin dünya bor rezervlerinin yaklaşık yüzde 72’sine sahip olduğunu hatırlatarak, borun çevresel etkilerinin kontrol altına alınmasının ulusal bir öncelik olması gerektiğine dikkat çekti. Türker, bor madenciliği, cam ve seramik tesisleri, deterjan sektörü ve jeotermal enerji üretimi gibi alanlarda oluşan atık sularda bor miktarının zaman zaman 3000–6000 mg/L düzeylerine ulaşabildiğini belirtti.
Deşarj edilen bu atıkların hem ekosistem hem de insan sağlığı üzerinde ciddi risk yarattığını vurgulayan Türker, projenin temel amacını şu sözlerle özetledi:
“Elektrojenik bakterilerin kullanıldığı biyoelektrik sistemlerle bor kirliliğini aynı anda hem temizleyen hem de kendi ürettiği enerjiyle IoT sensörlerini besleyerek kirlilik seviyesini anlık takip eden yenilikçi bir platform geliştirmeyi hedefliyoruz. Daha önceki çalışmalarımızda prototiplerini oluşturduğumuz sistemlere yeni biyolojik ve elektrokinetik mekanizmalar ekleyerek bor giderim verimliliğini daha da artıracağız.”
Projenin en dikkat çekici bileşenlerinden biri de geliştirilecek olan IoT sensör altyapısı. Bu sayede reaktör performansı, ilerleyen aşamalarda:
Mobil uygulamalar,
Web tabanlı izleme panelleri,
Gerçek zamanlı veri akışı
üzerinden takip edilebilecek.
Türker, “Hem temizleyen hem ölçen hem de kendi kendine enerji üreten çevreci bir sistem kuruyoruz. Bu yaklaşım, bor kirliliği gibi zorlayıcı bir çevresel soruna sürdürülebilir bir çözüm sunacak” değerlendirmesinde bulundu.
Çalışmanın, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarından:
Temiz Su ve Sanitasyon,
Erişilebilir ve Temiz Enerji,
Sorumlu Üretim ve Tüketim
hedeflerine doğrudan katkı sunduğunu belirten Türker, projenin Türkiye'nin On İkinci Kalkınma Planı'nda yer alan “Yeşil ve Dijital Dönüşüm” ekseniyle birebir uyumlu olduğunun altını çizdi.
Elde edilecek veriler doğrultusunda, bor kirliliğine yönelik sistematik bir çevresel risk değerlendirme modeli oluşturulması da planlanıyor.
Aksaray Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpay Arıbaş, TÜBİTAK tarafından desteklenmeye layık görülen proje nedeniyle Prof. Dr. Onur Can Türker ve ekibini tebrik ederek şu mesajı iletti:
“ASÜ olarak çevre teknolojileri, biyoteknoloji ve yenilenebilir enerji alanlarında yürütülen her bilimsel çalışma, üniversitemizin araştırma niteliğini güçlendiriyor. Bu önemli başarı nedeniyle tüm ekibi kutluyor, projeden çıkacak sonuçların ülkemize değer katmasını diliyorum.”
