Karaciğer, vücudumuzun sessiz kahramanı olarak toksinleri temizler, besinleri metabolize eder ve enerji depolar. Ancak, modern yaşamın getirdiği alışkanlıklar bu hayati organı ciddi şekilde riske attı.
Alkol tüketimi karaciğer sağlığı için bilinen en büyük tehditlerden biri olsa da, bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, alkol dışı faktörlerin de karaciğeri yıprattığını ortaya koydu.
Şekerli içeceklerden hareketsiz yaşama, bilinçsiz ilaç kullanımından kronik strese kadar pek çok günlük alışkanlık, karaciğer sağlığını sinsice tehdit etti.
ŞEKER TÜKETİMİ: KARACİĞERİN GİZLİ DÜŞMANI
Harvard Üniversitesi’nden gastroenteroloji uzmanı Dr. Elliot Tapper, aşırı şeker tüketiminin karaciğer üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekti:
“Özellikle yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren içecekler ve işlenmiş gıdalar, karaciğerde yağ sentezini tetikliyor. Bu, alkolsüz karaciğer yağlanması (NAFLD) hastalığının başlıca nedenlerinden biri.”
American Journal of Preventive Medicine’de yayımlanan bir çalışma, ultra işlenmiş gıdalardaki her %10’luk artışın erken ölüm riskini %2,7 artırdığını gösterdi.
Sağlıklı sanılan granola, aromalı yoğurtlar ve meyve suları gibi ürünler bile yüksek miktarda ilave şeker içeriyor. Bu şeker, karaciğerde yağa dönüşerek NAFLD riskini artırıyor. Uzmanlar, etiket okuma alışkanlığı edinmeyi ve taze meyve tüketimini önerdi.
HAREKETSİZ YAŞAM: KARACİĞER YAĞLANMASININ TETİKLEYİCİ
Hareketsiz yaşam tarzı, karaciğer sağlığını tehdit eden bir diğer önemli faktör. Tufts Üniversitesi Beslenme Bölümü’nden Prof. Dr. Dariush Mozaffarian, “Yeterince hareket etmeyen bireylerde karaciğer çevresinde yağ birikimi artıyor. Bu durum, insülin direncine ve karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına zemin hazırlıyor” dedi.
Günde sadece 30 dakikalık tempolu yürüyüşün bile karaciğer sağlığını desteklediği bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış durumda.
The American Journal of Clinical Nutrition’da yayımlanan bir çalışma, düzenli egzersizin karaciğer yağlanmasını %20 oranında azalttığını ortaya koydu.
BİLİNÇSİZ İLAÇ KULLANIMI: KARACİĞERİ YORUYOR
Ağrı kesiciler ve bitkisel takviyeler, masum gibi görünse de karaciğere ciddi zararlar verebiliyor.
İngiltere’deki King’s College’dan Dr. Sarah Schenker, “Özellikle parasetamol gibi ağrı kesicilerin önerilen dozların üzerinde veya alkolle birlikte kullanımı, karaciğer yetmezliğine yol açabilir” uyarısında bulundu.
Journal of Hepatology’de yayımlanan bir araştırma, yüksek dozda yeşil çay özü veya A vitamini içeren takviyelerin karaciğer toksisitesine neden olabileceğini gösterdi.
Uzmanlar, herhangi bir takviye veya ilaç kullanımı öncesi mutlaka doktora danışılmasını önerdi.
KRONİK STRES VE UYKU DÜZENİ: KARACİĞERİN GECE VARDİYASINI BOZUYOR
Kronik stres, vücutta inflamasyonu artırarak karaciğer sağlığını olumsuz etkiliyor. Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nden Prof. Dr. Gary Williamson, “Stres, karaciğerin toksinleri temizleme kapasitesini zorlayarak iltihaplanmayı artırabilir” dedi. Ayrıca, karaciğerin detoks süreci özellikle gece 23:00 ile 03:00 saatleri arasında yoğunlaşıyor. Kalitesiz uyku veya bu saatlerde uykusuz kalmak, karaciğerin bu önemli fonksiyonunu sekteye uğrattı.
Uzmanlar, uyku düzenine dikkat edilmesini ve stres yönetimi için meditasyon, nefes egzersizleri veya doğada vakit geçirme gibi yöntemlerin benimsenmesini önerdi.
YETERSİZ SU TÜKETİMİ: TOKSİN ATILIMINI ENGELLİYOR
Yetersiz su alımı, karaciğerin toksinleri atma sürecini zorlaştırdı. Nutrients dergisinde yayımlanan bir çalışma, günde en az 8 bardak su içmenin karaciğer fonksiyonlarını desteklediğini ve safra akışını düzenlediğini gösterdi.
Susuzluk, kanın koyulaşmasına ve safra akışının yavaşlamasına neden olarak karaciğerin yükünü artırdı.
Karaciğeri kurtaran 3 sırrı uzmanlar anlattı
KARACİĞERİ KORUMAK İÇİN NELER YAPILMALI?
Uzmanlar, karaciğer sağlığını korumak için şu önerilerde bulundu:
Dengeli Beslenme: Kahve, yeşil çay, sarımsak, zerdeçal ve brokoli gibi karaciğer dostu besinleri diyetinize ekleyin. Journal of Hepatology’de yayımlanan bir çalışma, günde 2-3 fincan şekersiz kahvenin siroz riskini azalttığını doğruladı.
Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın.
Doktor Kontrolü: Karaciğer enzimlerini düzenli olarak kontrol ettirin, özellikle genetik yatkınlığınız varsa.
Stres ve Uyku Yönetimi: Düzenli uyku ve stresle başa çıkma teknikleriyle karaciğerinizi destekleyin.
KARACİĞERİNİZ İÇİN HAREKETE GEÇİN
Karaciğer sağlığı, genellikle alkol tüketimiyle ilişkilendirilse de, günlük alışkanlıkların etkisi çok daha geniş bir yelpazede kendini gösterdi.
Dr. Tapper, “Karaciğer, vücudumuzun en dayanıklı organlarından biri, ancak bu dayanıklılık sonsuz değil. Küçük değişikliklerle büyük farklar oluşturabilir” dedi.
