Çin, dünyada son dönemde en merakla takip edilen ülke. Taklitçi ve ucuz Çin ürünlerinden, yenilikçi ve rekabet kapasitesi yüksek ürünlere evrilen bir Çin ile karşı karşıyayız. Çin artık dünyada üretilen her iki otomobilden birini yapan, uzay teknolojisinde Batıyla yarışan, dinamizmi ve yenilikçi çok yüksek bir ülke. Bu yönleriyle Çin, birçok sorununa rağmen ABD hegemonyasını da sorgular mahiyette.

Çin Demokratikleşir mi?

Dünyada demokratikleşme üzerine çok yoğun tartışmalar var. Demokrasi sadece Batı’ya mı özgü, yoksa başka ülkeler de Batı gibi demokratik kurumlar inşa edebilir mi? Demokrasi olmayan, özgür düşünce olmayan toplumlarda inovasyon gerçekleşir mi? Demokratikleşme bazen geri gitse de, her zaman daha güçlü dalgalarla geri gelen bir fenomen mi? Ülkeler belirli bir gelire erişti mi demokratikleşir mi? Demokratikleşme üzerine ilk akla gelen tartışmalar bunlar.

Bu tartışmalardan Çin için şu aşamada en önemlisi Seymour Martin Lipset’in “Ülkeler belirli bir kişi başına gelire ulaştığında gelişen orta sınıfla demokratikleşir.” vurgusu. Bu kişi başına gelir, 12.800 Dolar gibi bir rakam. Çin bu eşiğin hemen altında. Bununla birlikte, Çin’in demokratikleşebileceğine, G. Kore, Tayvan, Singapur gibi bir yola girebileceğine inanan neredeyse bir kişi bile yok.

Çin Nasıl İnovasyon Yapabiliyor?

Çin ile ilgili diğer bir konu ise Çin’in inovasyon yapma yeteneği. Otoriter bir toplumda bu kadar inovasyon nasıl başarılıyor herkesin şaşırdığı bir konu. Çin, akademik atıflarda, inovasyonda, yenilikçi ve rekabetçi ürünlerde artık başat aktörlerden birisi.

Çin’in Politik Kültürünü Anlamadan Olmaz

Geçtiğimiz yıllarda İş Bankası Kültür Yayınları’ndan çıkan “Doğa ve İktidar” kitabını okumuştum. Kitapta ele alınan temel konu, suyun devlet inşasındaki rolü idi. Batı’nın mevsimsel yağmurlara dayalı iklimi önce feodalite, sonra burjuvaziye giden yolu açarken, Asya’da ise büyük su yönetimine dayalı projeler gerekliydi. Bu da Çin’in tarih boyu devletin öncülüğünde büyük projeler yapmasını gerekli kıldı. Çin toplumu için devletin rolü her zaman çok baskın oldu.

Çin’i, Çin’in demokratikleşme sürecini, Çin’in ekonomisini ve inovasyon kapasitesini anlamak için bu hususları iyi bilmek gerekli. Siyaset Biliminde karşılaştırmalı perspektif derslerinin temel amacı bu. Devlet deyince Çinlinin beyninde başka bölümler harekete geçerken, Batılının beyninde başka bölümler harekete geçer. İşte bunu anlayabildiğimizde farklı toplum, siyaset, ekonomi, uluslararası ilişkileri anlayabiliriz.