Pazarlık yöntemini kullanarak ihale verme yönteminde 2021 yılında 69,8 milyar TL’lik bir alım olurken, 2023’ün sadece ilk yarısında 5.5 katlık bir artış yaşandı.
Birgün gazetesinden Mustafa Bildircin’in haberine göre, AKP iktidarında, “Kamu ihalelerini istenilene verme aracı” olarak kullanıldığı gerekçesiyle eleştirilen pazarlık yönteminin kullanımı için aranan bahane, Türkiye’yi yasa boğan depremler ile bulundu. Kamu alımlarında şeffaflığı ortadan kaldırdığı ve kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılmasını önlediği gerekçesiyle tartışılan pazarlık yöntemiyle gerçekleştirilen kamu alımlarında rekor kırıldı. Pazarlık yöntemi ile kamuya 2021 yılının ilk yarısında 25,2 milyar TL’lik, 2022’nin ilk yarısında 48,2 milyar TL’lik mal ve hizmet alımı yapılırken 2023’ün ilk yarısında toplam 392,2 milyar TL’lik alım için pazarlık yöntemi kullanıldı.
2023’ün Ocak-Haziran dönemine yönelik Kamu Alımları İzleme Raporu, AKP iktidarında kamu ihalelerinin, “Rant aktarma aracı olarak kullanıldığı” iddialarının haklılığını ortaya koydu. Rapor, pazarlık yöntemiyle ve ihale olmaksızın doğrudan temin ile gerçekleştirilen kamu alımlarındaki çarpıcı artışı gözler önüne serdi.
PAZARLIKTA REKOR
Kamu İhale Kurumu’nun verilerine göre, 2023’ün ilk altı ayında gerçekleştirilen ihalelerin yüzde 75’inde açık, yüzde 24’ünde pazarlık, yüzde 16’sında ise “Belli istekliler arasında” yöntemine başvuruldu. Pazarlık yönteminin ihaleler içindeki ağırlığı, ihalelerin tutarlarına yönelik verilerine yansıdı. Buna göre, 2023’ün ilk yarısında gerçekleştirilen toplam 802 milyar 676 milyon 938 bin TL’lik kamu alımının yüzde 49,4’lük kısmında pazarlık yöntemi tercih edildi.
2023’ün altı ayında gerçekleştirilen 802,6 milyar TL’lik kamu alımının ihale yöntemlerine göre dağılımı şöyle sıralandı:
•Pazarlık: 397 milyar 265 milyon 535 bin TL
•Açık: 395 milyar 518 milyon 23 bin TL
•Belli istekliler arasında: 9 milyar 893 milyon 380 bin TL
Pazarlık yöntemiyle gerçekleştirilen kamu alımlarının türlerine göre dağılımı da paylaşıldı. 2023’ün ilk yarısı yapılan 397,2 milyar TL’lik pazarlık yöntemli kamu alımının 9,1 milyar TL’si mal alımlarından, 15,2 milyar TL’si hizmet alımlarından, 372,8 milyar TL’si ise yapım işlerinden oluştu.
RÖNESANS İLK SIRADA
2023 yılında gerçekleştirilen pazarlık yöntemli kamu ihalelerinin şirketlere göre dağılımı dikkati çekiyor. Kamuoyunda, “İktidara yakın şirketler” olarak bilinen şirketler, şirketlerin aldıkları ihalelerin büyüklüğüne göre sıralandığı listenin ilk sıralarında yer alıyor. Rönesans Holding’e bağlı REC Uluslararası İnşaat Yatırım Sanayi ve Ticaret, toplam 23 milyar 304 milyon 900 bin TL’lik beş kamu ihalesi ilk sırayı kaptı. İkinci sırayı kapan ise Erdoğan’ın açılışını yaptığı Defne Devlet Hastanesi’ne hayali temel atmayla gündem olan ihalesini alan YDA İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi oldu. Şirket 19 milyar 545 milyon 510 bin TL’lik ihale aldı. Yüklenicisi olduğu pazarlık yöntemli kamu ihaleleri ile öne çıkan diğer şirketler şöyle sıralanıyor:
•Egemen İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi: 15 milyar 125 milyon 290 bin TL (Dokuz ihale)
•İmaj Altyapı Üst Yapı Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi: 11 milyar 232 milyon 237 bin TL (Sekiz ihale)
•YSE Yapı Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi: 8 milyar 667 milyon 338 bin TL (Dört ihale)
