Sizin için hazırladığımız bu yazıda Prof. Dr. Birkan Taha ÖZKAN’a (Uzman Diş Hekimi, Ağız Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı) diş çürüğü hakkındaki en çok merak edilen soruları sorduk. Bakalım konunun detayları neymiş?
Diş çürüğü nedir?
Diş çürüğü çoğu kişi tarafından deneyimlenen bir durum olsa da tanımsal olarak çoğu kişi tarafından açıklanamaz. Şu şekilde açıklayalım. Her yaştan bireyi etkileyebilen diş çürüğü, diş minesinin ve dişlerin dış sert yüzeyinin tahrip olması olarak tanımlanır. Dişler üzerinde yapışkan bir bakteri plağı oluşur. Ayrıca bakteri içerikli çürüğün, dişlerimizin en iç kısmında pulpa denilen kan damarları ve sinirden zengin bir yapıya ulaşmaları neticesinde diş çürüğü bu kısma yaklaştıkça ağrılı uyaran daha hissedilir olur. Bazı durumlarda hiç ağrı olmadan da çürüğün pulpaya kadar ilerleyerek derinleşmesi mümkündür ki bu durumda diş sinir iltihabı gelişir.
Diş çürüğü nasıl oluşur?
Diş çürüğü nasıl oluşur?" sorusu en çok merak edilen soruların başında gelir. Bu soruyu sık sık alıyorum. Diş çürüğü, dişlerde oluşan plaklar çürüklerin oluşmasına yol açan ana sebeptir. Çok fazla şekerli ve nişastalı gıda tüketimi sonrasında, gerekli diş temizliğini yapmamanın neticesinde plaklarda bulunan bakteriler beslenir. Bu durum bakterilerin daha çabuk ve kolay üremesine neden olur. Bu sayede diş çürüğü oluşur ve derin çürük haline gelir. Bir başka çürük oluşma dişin damak veya yanak tarafına bakan yüzeyinde oluşur; öncelikle diş taşları (tartarlar) meydana gelir. Meydana gelen tartarlar, bakteriler için bir kalkan oluşur, diş temizliğinin önüne geçmiş olur. Böylece diş çürüğü meydana gelir.
Bilirsiniz, çok çikolata yiyen çocuklarda diş çürüğüne daha çok rastlanır. Bunun en büyük nedeni çocuğun çikolata yedikten sonra dişlerini fırçalamamasıdır.
Diş çürüğü nasıl tedavi edilir?
Diş çürüklerinde tedavinin başarılı olması için düzenli olarak diş kontrolü yapılması önemlidir. Çürüklerin ve boşlukların boyutuna göre tedavi uygulanır. Eğer boşluklar yeni başlıyorsa ve henüz çürükler meydana gelmemişse, Florür Tedavisi uygulanır. Bu tedavide normalde diş macunlarının içerdiği florürden daha fazla miktarda florür kullanılır. Bu tedavi, çürük henüz oluşmadan yapıldığında dişi sağlığına kavuşturur. Çürüklerin hafif ilerlemiş halinde ise çürüme başlangıcı olan bölge alınarak yerine Yarık Örtücü Dolgular yapılır ki bu tedavide çark kullanılmaz ve diş mine tabakası korunur. Eğer çürük daha fazla ilerlemiş durumda ise Anatomik Diş Dolgusu yapılır ki Anatomik Diş Dolgusu çiğneme esnasında kendi kendini temizler ve ayrıca bakımının iyi yapılması halinde uzun yıllar herhangi bir sorun olmadan kullanılabilir. Dişin dolguyla tedavisinde geç kalınmışsa minividalı anatomik Dolgular yapılabilir. Eğer ki dolgu tedavisini aşan harabiyete sahip bir diş ise kuron kaplamalar yapılır. Yani kısacası her çürük aşamasına göre farklı bir tedavi yöntemi gerektirecektir.
Diş çürüğünden kaçınmak için neler yapılmalıdır?
Diş çürüğünün en iyi tedavisi daha oluşmadan önlemektir. İyi ağız ve diş hijyeni, boşlukların ve diş çürümelerinin oluşmasının önüne geçer. Çürük diş ortaya çıkmadan gerekli hijyenik önlemlerin alınması en etkili yöntemdir. İdeal diş firçalama zamanı olarak; her öğünün ardından, sabah kalkınca ve gece yatmadan önce olmak üzere orta sertlikteki kıllı diş fırçalarıyla ve florürlü kaliteli diş macunu ile diş fırçalamak önemlidir. Ağız bakım ürünlerinden, diş fırçası, saplı diş ipi, dil sıyırıcıları ve arayüz fırçası gibi ürünleri kullanmak oldukça diş çürük önleyici olacaktır. Ayrıca şekerli ve nişastalı gıdalar tüketildikten sonra da dişlerin fırçalanması gerekir. Bu yöntemleri deneyerek sizler de diş çürüğünü engelleyebilirsiniz.
Diş çürüğü ağız kokusuna neden olur mu?
Diş çürümelerine neden olan bakterilerdir ve dişlerin üzerlerinde oluşan çukurlar bakterilerin yerleşmesi ve üremesi için uygun zemindir. Bu bakterilerin atıkları ise sülfürlü bileşiklere dönüşerek ağız kokusunu oluştururlar. Ölmek üzere olan yada ölmüş bakteriler sülfür bileşiğine neden olurken, zaten bakımları olmayan dişlerde ise bu süre hızlanarak kişinin kendi başına yapacağı hiçbir şey kalmaz. Diş aralarındaki diş çürüklerine, yiyecek artığı sıkışması eşlik ederse dişeti hastalığı da oluşur ki bu durumda ağız kokusu rahatsız edici boyuta ulaşır. Diş çürüklerinin Anatomik Dolgu ile tedavi yapılması, etkin çiğneme yaptırır, yeniden çürüme riskini azaltır, yiyecek artığı sıkışmasını azaltır ve dolayısıyla ağız kokusunu giderir. Tabii bu sorunla karşılaşmadan uzman bir diş hekimi ile görüşmek sorunun çoğunu çözecektir.
Ağız kokusu nasıl geçer?
Ağız kokusu şikayeti yaşanıyorsa ilk olarak bir diş hekimine giderek kokunun kaynağını tespit ettirmeli ve bu tespitten sonra uygun tedaviye başlamalısınız.
Ağız kokusu sebepleri çok çeşitli olmakla birlikte, kaynağı ve çözüm tedavileri uygun sıralamada muntazam olarak ilerletilmelidir.
Ağız kokusunun sebeplerinin başlıcaları; derin diş çürükleri, amalgam dolgular, dolgu altı çürükler, düzensiz dolgular, kaplama altı çürükler, diş taşı ve plak birikimi neticesinde oluşan dişeti hastalıkları, dişeti hastalığına bağlı çene kemik erimesi, dişetine yiyecek sıkışması, ortodontik braket ve tellerin tuttuğu yiyecek artığı, kaplamaların dişetine baskısı sonucu dişeti iltihabı, iltihaplı kistli gömülü dişler, diş veya çene kist ve tümörleri, diş kök iltihapları, dil üzerine besin artık kaplaması, dil tümörleri, kronik sinüzit, ağız kuruluğu, tükürük miktar azlığı, geniz akıntısı, tükürük bezi iltihabı, üst solunum yolu enfeksiyonu (tonsilit, farenjit veya larenjit vb), ses tel nodülleri, gırtlak lezyonlarıdır.
Ayrıca diş eti hastalıkları ile diş çürümeleri varsa kesinlikle tedavileri yapılmalıdır. Ağıza ve diğer dişlere zarar veren ve kurtarılması gereken dişler çeşitli diş tedavileriyle veya diş kurtarma operasyonlarıyla kurtarılmalıdır ve eğer kurtarılması mümkün olmayan dişler varsa çekilmeli ve ağız içinde oluşabilecek enfeksiyonlar engellenmelidir.
Ağız ve diş bakımına özen göstererek dişler düzenli fırçalanmalı, dil, damak ve dişeti kesinlikle temizlenmelidir. Ağızda var olan enfeksiyonların tedavisinden sonra gargara ve diş macunları ile ağzı içi hijyenine destek olunabilir. Dikkat edilmesi gereken diğer noktalar şunlardır:
● Her gün düzenli olarak vücut kitle indeksine uygun miktarda su tüketmelisiniz
● Alkol ve sigara da ağız kokusuna neden olur. Bu alışkanlıklarınızdan vazgeçebilirsiniz
● Şekerli gıdalar tükettikten sonra dişlerinizi fırçalamalısınız
● Genel olarak ağız ve diş sağlığınıza özen göstermeli, ağız bakım ürünlerini kullanmalısınız
● Belirli aralıklarla diş hekimine kontrole gitmelisiniz
