Defineciliğin kökleri, insanlık tarihinin en eski dönemlerine kadar uzanmaktadır. İlk insanların, yaşadıkları topluluklar için değerli gördükleri nesneleri toplayarak ve saklayarak bir tür defineciliği başlattıkları düşünülmektedir. Tarih boyunca, savaşlar, göçler ve doğal afetler sonucunda birçok değerli nesne ve hazine kaybolmuş veya terkedilmiştir. Bu nesnelerin geri kazanılması amacıyla yapılan aramalar, zamanla bir meslek haline gelmiştir.
Antik Roma ve Yunan dönemlerinde defineciliğin yaygın olduğu bilinmektedir. Bu dönemlerde, hazine avcıları genellikle kaybolmuş veya gizlenmiş eserleri bulmak için kazılar yaparlardı. Roma İmparatorluğu döneminde, özellikle zengin kişilerin mezarları ve tapınakları define avcıları için cazibe merkezi olmuştur. Orta Çağ’da da defineciliğin yaygın olduğu görülmektedir; özellikle feodal dönemlerde zengin aristokratların ve kilisenin sahip olduğu değerli eşyaların bulunduğu yerler, hazine avcılarının ilgisini çekmiştir.
Tarihsel süreçte defineciliğin etrafında dönen efsaneler ve mitler, bu alandaki merakı daha da artırmıştır. Örneğin, ünlü Meksika altınlarının kaybolduğu rivayetleri, birçok hazine avcısının Meksika ormanlarına akın etmesine neden olmuştur. Aynı şekilde, altın ve gümüş dolu olduğu söylenen kayıp İspanyol gemileri, okyanusların derinliklerinde hala araştırılmaktadır.
DEFİNECİLİĞİN SUÇ SAYILIP SAYILMADIĞI ÜLKELER
Defineciliğin suç sayılıp sayılmadığı, ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Birçok ülke, defineciliği düzenleyen yasalar ve yönetmelikler geliştirmiştir. Bu yasalar, tarihi eserlerin korunmasını ve bu eserlerin kaybolmasını engellemeyi amaçlamaktadır. Ancak bazı ülkelerde definecilik, belirli koşullar altında serbest olabilirken, diğerlerinde tamamen yasaklanmıştır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde defineciliğin durumu karmaşıktır. Bazı eyaletlerde, belirli kurallar çerçevesinde define avcılığı yapılmasına izin verilmektedir. Özellikle metal dedektör kullanımı yaygındır. Ancak, bulunan değerli eserlerin mülkiyeti, bulunduğu yerin yasalarına bağlıdır. Federal yasalar, ulusal parklarda veya koruma altında olan alanlarda define avcılığını yasaklamaktadır. Ayrıca, tarihi eserlerin korunması için birçok eyalet, bu konuda katı kurallar geliştirmiştir.
Avrupa’da defineciliğin yasal durumu ülkeye göre değişiklik göstermektedir. Almanya’da, defineciliğin yasak olmadığı ancak bazı sınırlamalar ve kayıt gereklilikleri bulunduğu bilinmektedir. Metal dedektör kullanarak yapılan kazılarda, bulunan eserlerin devlete bildirilmesi zorunludur. Ayrıca, birçok Avrupa ülkesi, tarihi eserlerin korunmasına yönelik uluslararası sözleşmelere taraf olmuştur.
Ülkemiz zengin tarihi geçmişi nedeniyle defineciliğin en çok tartışıldığı ülkelerden biridir. Türkiye’de defineciliğin yasak olduğunu belirtmek gerekir. Kültürel ve doğal varlıkların korunmasına yönelik yasalar, definecilerin kazı yapmalarını yasaklamaktadır. Ancak, bu yasaklara rağmen, hala birçok kişi yasadışı kazılar yapmakta ve tarihi eserleri kaçırmaktadır. Müzeler Genel Müdürlüğü ve ilgili diğer kurumlar bu konuda sıkı denetimler yaparak define avcılarına karşı mücadele etmektedir.
İngiltere’de ise, metal dedektör kullanımı belirli alanlarda serbesttir. Ancak, bulunan eserlerin mülkiyeti, genellikle devletin kontrolündedir. Özellikle antik eserler, yasal düzenlemelerle korunmakta ve defineciler bu kurallara uymak zorundadır. İtalya’da ise, tarihi eserlerin kaçak olarak çıkarılması sıkı bir şekilde cezalandırılmaktadır.
Avustralya ve Yeni Zelanda’da, defineciliğin düzenlenmesi için özel yasalar mevcuttur. Avustralya’da, define avcılarının metal dedektör kullanarak yaptıkları kazılarda, buldukları eserleri devlete bildirmeleri zorunludur. Bulunan değerli eşyalar genellikle devlete ait kabul edilir ve bu konuda farklı eyaletlerde değişiklik gösteren yasalar bulunmaktadır.
Yeni Zelanda’da ise, yerli halkın kültürel mirası büyük önem taşımaktadır. Definecilik faaliyetleri, yerli halkın onayı olmadan yapılamaz. Ayrıca, tarihi ve kültürel eserlerin korunması konusunda katı yasalar mevcuttur.
DEFİNECİLİĞİN ETİK SORUNLARI
Defineciliğin yasal durumu dışında, etik sorunlar da önemli bir tartışma konusudur. Definecilerin, tarihi eserleri bulma amacıyla yaptıkları kazılar, birçok durumda kültürel mirasın tahrip edilmesine neden olmaktadır. Bu durum, tarihi ve kültürel eserlerin korunması için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.
Define avcıları, kazı yaptıkları alanlarda büyük tahribatlar yaparak, önemli arkeolojik verileri kaybetme riski taşımaktadırlar. Özellikle, yasadışı kazılar sonucunda elde edilen eserlerin, bilimsel bir şekilde incelenmesi ve korunması mümkün olmamaktadır. Ayrıca, bu eserlerin satılması, kültürel mirasın uluslararası ticaretine de yol açmaktadır.
Defineciliğin tarihi, insanlık tarihinin derinliklerine uzanan bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alandaki yasalar ve uygulamalar, ülkeden ülkeye değişiklik göstermekte ve kültürel mirasın korunması konusunda önemli etik tartışmaları beraberinde getirmektedir. Definecilik, sadece hazineler bulma arzusu değil, aynı zamanda tarihi eserlerin korunması ve insanlık mirasının geleceği açısından da büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle, definecilik konusunda daha bilinçli ve etik bir yaklaşım benimsemek, insanlık tarihi için hayati bir öneme sahiptir.
