Dünya genelinde 65 yaş altı bireylerde görülen erken başlangıçlı demansın hızla yayılması, nörobilim çevrelerinde acil çözüm arayışlarına yol açtı.
Mevcut araştırmalar, genetik yatkınlığın ötesinde, modern yaşam tarzının getirdiği risk faktörlerinin önleyici tedbirlerle büyük ölçüde hafifletilebileceğini gösterdi.
Uluslararası uzmanlar, bilişsel gerilemeyi yavaşlatma ve zihinsel canlılığı koruma potansiyeline sahip üç etkili stratejiyi vurguladı.
1. Bilişsel Rezervi Güçlendirme: Sürekli Öğrenmenin Hayati Rolü
Araştırmacılar, beyni sürekli zorlayan ve yeni sinaptik bağlantılar inşa eden aktivitelerin, bunama patolojisine karşı bir "rezerv" oluşturduğunu ifade etti.
Harvard Tıp Okulu'ndan nöropsikolog Dr. Eleanor Vance, "Zihinsel olarak aktif kalmak sadece bulmaca çözmek anlamına gelmez. Yeni bir dil veya enstrüman öğrenmek, beynin farklı alanlarını eş zamanlı olarak kullanmaya zorlayarak, hasara karşı bir tampon bölge oluşturduğunu" belirtti.
Dr. Vance, 2024 yılında yayımlanan bir çalışmada, yaşam boyu eğitimin bunama riskini %40'a kadar azaltabildiğini ortaya koydu.
2. Aerobik Egzersizin İyileştirici Gücü
Fiziksel aktivitenin beyin sağlığı üzerindeki doğrudan faydaları, demans önleme stratejilerinin temel taşlarından biri olarak kabul edildi.
Londra King's College'dan sinirbilim ve genetik profesörü Prof. Dr. Julian Alcott, düzenli aerobik egzersizin beynin hafıza merkezi olan hipokampüs hacmini artırdığını ve kan akışını iyileştirdiğini ifade etti.
Prof. Alcott, haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta kardiyo yapmanın, özellikle BDNF (Beyin Kaynaklı Nörotrofik Faktör) salınımını tetiklediğini ve bunun da sinir hücrelerinin büyümesini ve hayatta kalmasını desteklediğini vurguladı.
3. Kaliteli Uyku ve Toksin Temizliği
Uyku düzeninin bozukluklarının erken bunama ile güçlü bir korelasyon içinde olduğu belirlendi.
New York Üniversitesi'nden uyku ve sinirbilim uzmanı Dr. Michael Sterling, uykunun beynin kendisini toksinlerden arındırdığı kritik bir süreç olduğunu bildirdi.
Dr. Sterling, özellikle derin NREM uykusu sırasında beynin glimfatik sisteminin aktive olduğunu ve beta-amiloid gibi zararlı protein birikintilerini temizlediğini ifade etti.
Uzmanlar, günde 7-8 saat kesintisiz, kaliteli uykuyu sağlamanın, beyin sağlığı için en az beslenme ve egzersiz kadar önemli bir önleyici mekanizma olduğunun altını çizdi.
