Obezite, modern dünyanın en büyük sağlık sorunlarından biri olarak yalnızca kalp hastalıkları ve diyabetle değil, aynı zamanda kanserle de güçlü bir bağlantıya sahip.
Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bu durum, bilimsel araştırmalarla kanser riskini artıran önemli bir faktör olarak tanımlandı.
ABD, İngiltere ve Türkiye’den önde gelen onkologlar ve halk sağlığı uzmanları, obezitenin meme, kolon, rahim, karaciğer ve pankreas kanseri gibi birçok kanser türüyle ilişkisini doğruladı.
Peki, obezite kansere nasıl yol açıyor ve bu riski azaltmak için neler yapılabilir? İşte bilimsel verilerle desteklenen çarpıcı gerçekler...
OBEZİTE VE KANSER: BİLİMSEL GERÇEKLER
Obezite, vücut kitle indeksinin (VKİ) 30’un üzerinde olması olarak tanımlanıyor ve dünya genelinde 650 milyondan fazla yetişkini etkiledi.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), obezitenin 13 farklı kanser türüyle bağlantılı olduğunu belirtti.
The Lancet’te yayımlanan bir çalışma, obezitenin tüm kanser vakalarının %10-15’inden sorumlu olduğunu ve bu oranın artmaya devam ettiğini gösterdi.
Harvard Tıp Fakültesi’nden onkolog Dr. Benjamin Ebert, “Obezite, kronik inflamasyon, hormonal dengesizlikler ve insülin direnci yoluyla kanser gelişimini tetikliyor” dedi. Bu durum, özellikle meme, kolon ve karaciğer kanserlerinde belirgin.
MEME KANSERİ: ÖSTROJEN VE YAĞ DOKUSU
Obezite, özellikle menopoz sonrası kadınlarda meme kanseri riskini artırdı. Fazla yağ dokusu, östrojen üretimini artırarak hormona duyarlı meme kanseri hücrelerinin çoğalmasını teşvik etti.
MD Anderson Kanser Merkezi’nden Dr. Jennifer Litton, “Obez kadınlarda meme kanseri riski %20-30 daha yüksek. Kilo kaybı, bu riski önemli ölçüde azaltabilir” dedi.
Journal of Clinical Oncology’de yayımlanan bir meta-analiz, VKİ’si 30’un üzerinde olan kadınlarda meme kanseri riskinin %25 arttığını doğruladı.
KOLON KANSERİ: BAĞIRSAK SAĞLIĞI TEHDİT ALTINDA
Obezite, kolorektal kanser riskini %30-50 oranında artırdı. Fazla kilo, bağırsaklarda kronik inflamasyona ve insülin direncine yol açarak kanserli hücre oluşumunu hızlandırdı.
İngiltere’deki Cancer Research UK’den Prof. Linda Bauld, “Obezite, kolon kanserinin en önemli değiştirilebilir risk faktörlerinden biri” dedi.
Gut dergisinde yayımlanan bir çalışma, obez bireylerde kolorektal kanser riskinin normal kilolu bireylere göre 1,5 kat daha yüksek olduğunu gösterdi.
KARACİĞER KANSERİ: YAĞLI KARACİĞERİN TEHLİKESİ
Obezite, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığını (NAFLD) tetikleyerek karaciğer kanseri (hepatoselüler karsinom) riskini artırdı.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden gastroenterolog Dr. Tinsay Woreta, “NAFLD, obez bireylerde karaciğer kanserine giden bir köprü oluşturuyor” dedi.
Hepatology dergisinde yayımlanan bir çalışma, obez bireylerde karaciğer kanseri riskinin %2-3 kat arttığını ortaya koydu.
DİĞER KANSER TÜRLERİ
Obezite, rahim (endometriyal), pankreas, böbrek, yemek borusu ve safra kesesi kanserleriyle de bağlantılı. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention’da yayımlanan bir çalışma, obezitenin bu kanser türlerinde riski %20-50 oranında artırdığını gösterdi. Özellikle insülin benzeri büyüme faktörü (IGF-1) ve kronik inflamasyon, kanser hücrelerinin büyümesini teşvik etti.
OBEZİTENİN KANSERLE BAĞLANTISI: MEKANİZMALAR
Uzmanlar, obezitenin kanserle bağlantısını üç ana mekanizmayla açıkladı:
Kronik İnflamasyon: Yağ dokusu, inflamatuar sitokinler üreterek kanser hücrelerinin çoğalmasını teşvik ediyor.
Hormonal Dengesizlik: Fazla yağ, östrojen ve insülin seviyelerini artırarak kanser riskini yükseltiyor.
Metabolik Bozukluklar: İnsülin direnci ve yüksek kan şekeri, kanserli hücrelerin enerji kaynağı haline geliyor.
Memorial Sloan Kettering Kanser Merkezi’nden Dr. Neil Iyengar, “Obezite, kanser için bir katalizör gibi davranıyor. Ancak bu risk, yaşam tarzı değişiklikleriyle azaltılabilir” dedi.
KİLO KAYBI KANSERİ ÖNLÜYOR MU?
Bilimsel çalışmalar, kilo kaybının kanser riskini azalttığını doğruladı. The New England Journal of Medicine’de yayımlanan bir çalışma, obez bireylerde %10’luk kilo kaybının meme kanseri riskini %15, kolorektal kanser riskini %20 azalttığını gösterdi.
Oxford Üniversitesi’nden halk sağlığı uzmanı Prof. Susan Jebb, “Haftada 1-2 saat orta yoğunlukta egzersiz ve dengeli beslenme, kanser riskini önemli ölçüde düşürüyor” dedi.
Akdeniz diyeti, sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlarla kanser önleyici bir kalkan oluşturdu.
UZMANLARDAN ÖNERİLER: KANSERDEN KORUNMAK İÇİN ADIMLAR
Uzmanlar, obeziteyle mücadele ve kanser riskini azaltmak için şu önerilerde bulundu:
Dengeli Beslenme: Şekerli gıdalar ve işlenmiş karbonhidratları azaltın; sebze, meyve ve lifli gıdaları artırın.
Fiziksel Aktivite: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın (yürüyüş, bisiklet, yüzme).
Kilo Kontrolü: VKİ’nizi 18.5-24.9 aralığında tutmaya çalışın; gerekirse bir diyetisyenden destek alın.
Düzenli Tarama: Meme, kolon ve karaciğer kanseri için önerilen tarama testlerini yaptırın.
BİLİMSEL DESTEK VE GELECEK
Obezite ve kanser arasındaki bağ, geniş çaplı çalışmalarla desteklendi. Nature Reviews Cancer’da yayımlanan bir inceleme, obezitenin kanser biyolojisindeki rolünü ayrıntılı olarak ele aldı.
Gelecekte, obeziteye bağlı kanserlerin önlenmesi için hedefe yönelik ilaçlar ve kişiselleştirilmiş diyet programları geliştirilmesi beklendi.
Dr. Iyengar, “Obeziteye erken müdahale, kanser vakalarının %20’sini önleyebilir” dedi.
SAĞLIKLI BİR GELECEK İÇİN BUGÜN HAREKETE GEÇİN
Obezite, kanser riskini artıran değiştirilebilir bir faktör. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve kilo kontrolüyle bu riski azaltmak mümkün.
Uzmanlar, bireylerin ve toplumların obeziteyle mücadelede proaktif bir rol alması gerektiğini vurguladı.
