Geleneksel sporlar, yüzyıllardır toplumların kimliklerini ve değerlerini yansıtan birer kültürel hazine olarak varlığını sürdürüyor. Dünya Etnospor Konfederasyonu (DEK), İstanbul’da kurularak bu mirası yeniden canlandırmak ve küresel çapta yaygınlaştırmak için harekete geçti. Atlı okçuluktan yağlı güreşe, mangaladan kökbörüye kadar onlarca spor ve oyunu bir araya getiren DEK, Etnospor Kültür Festivali ve Dünya Göçebe Oyunları gibi etkinliklerle milyonları buluşturuyor. Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzmanlar, DEK’in bu çabalarının kültürel çeşitliliği koruduğunu, toplumlar arası dayanışmayı güçlendirdiğini ve barışa katkı sağladığını belirtiyor.

Dünya Etnospor Konfederasyonu, “Geleneksel Sporların İhyası” misyonuyla, milletlere özgü spor ve oyunların tanıtımını, korunmasını ve sürdürülebilirliğini hedefliyor. Bişkek’te kurulduktan sonra merkezini İstanbul’a taşıyan DEK, 14 ülkeden 19 federasyonu bir araya getiriyor. Konfederasyon, Uluslararası Etnospor Forumu ve Geleneksel Sporlar Ödülleri gibi etkinliklerle geleneksel sporların sorunlarına çözüm arıyor ve bu alanda uluslararası iş birliğini güçlendiriyor.

DEK’in en dikkat çekici organizasyonlarından biri, 2016’dan beri İstanbul’da düzenlenen Etnospor Kültür Festivali. “Ok Yaydan Çıktı!” ve “At Binenin Kılıç Kuşananın” gibi çarpıcı sloganlarla gerçekleşen festival, geleneksel spor müsabakalarının yanı sıra el sanatları atölyeleri, kültürel sergiler ve geleneksel lezzetlerle zengin bir deneyim sunuyor. Dördüncü festival, 1 milyona yakın ziyaretçiyi ağırladı.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR: ETNOSPORUN KÜLTÜREL VE SOSYAL ETKİLERİ

Geleneksel sporların toplumsal etkileri, akademik dünyada da yankı buldu. Rusya’daki Higher School of Economics’ten kültürel antropolog Prof. Dr. Alexey Kylasov, yayımlanan Ethnosport: The End of Decline adlı kitabında, etnosporun yerel kimlikleri güçlendirdiğini ve küresel spor endüstrisinin tek tipleştirici etkilerine karşı bir direnç oluşturduğunu savundu. Kylasov, “Etnospor, kültürler arası diyaloğu teşvik ederken, toplumların kendi kökleriyle bağ kurmasını sağlıyor” dedi.

UNESCO’nun Sosyal ve Beşeri Bilimler Bölümü’nden Dr. Angela Melo, geleneksel sporların UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmesi gerektiğini belirtti. Melo’nun International Journal of Intangible Cultural Heritage dergisinde yayımlanan makalesine göre, etnospor etkinlikleri, kültürel çeşitliliği korumanın yanı sıra genç nesillerde aidiyet duygusunu güçlendiriyor. Melo, “DEK gibi kuruluşlar, geleneksel sporları modern dünyaya entegre ederek kültürel mirasın kaybolmasını önlüyor” dedi.

DEK’in faaliyetleri, uluslararası spor camiasında da takdir topluyor. Uluslararası Güreş Federasyonları Birliği (FILA) eski başkanı Nenad Lalović, DEK’in geleneksel güreş türlerini küresel çapta tanıttığını vurguladı. Lalovic, “Kökbörü ve mas güreşi gibi sporlar, DEK’in çabalarıyla uluslararası turnuvalarda yer buldu. Bu, kültürel mirasın spor yoluyla yaşatılması için önemli bir adım” dedi.

Öte yandan, İngiltere’deki Loughborough Üniversitesi’nden spor sosyoloğu Prof. Dr. John Sugden, etnosporun sosyal etkilerine dikkat çekti. Sugden, Sport in Society dergisinde yayımlanan bir makalesinde, “Etnospor, rekabetin ötesinde dayanışma ve barış mesajları taşıyor. DEK’in düzenlediği festivaller, farklı kültürleri bir araya getirerek önyargıları kırıyor” dedi. Ancak Sugden, bu sporların Olimpiyatlar gibi ana akım etkinliklere entegre edilmesinin zorluklarına da işaret etti:

“Uluslararası Olimpiyat Komitesi, etnosporu tanımıyor. Bu, DEK’in küresel etkisini sınırlayabilir.”

ZORLUKLAR VE GELECEK VİZYONU

DEK’in karşısında bazı zorluklar da bulunuyor. Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) etnosporu resmi olarak tanımaması, bu sporların küresel çapta yaygınlaşmasını zorlaştırdı. Ayrıca, geleneksel sporların profesyonelleşmesi için gerekli altyapı ve finansman eksikliği, özellikle az gelişmiş ülkelerde bir engel oluşturuyor. Kylasov, bu konuda, “Etnosporun sürdürülebilirliği için uluslararası fonlar ve eğitim programları şart” dedi.

Buna rağmen, DEK’in vizyonu umut vadediyor. Konfederasyon, Rusya’nın St. Petersburg kentinde düzenlenecek 7. Etnospor Forumu’nda, geleneksel sporların dijitalleşme ve eğitimdeki rolünü tartışmayı planladı. Ayrıca, Kazakistan’ın ev sahipliğinde gerçekleşecek 5. Dünya Göçebe Oyunları, etnosporun küresel etkisini daha da artıracak.

KÜLTÜREL MİRASIN YENİ NEFESİ

Dünya Etnospor Konfederasyonu, geleneksel sporları tozlu raflardan indirerek milyonların ilgisini çeken bir kültürel harekete dönüştürüyor.

Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, etnosporun kültürel çeşitliliği koruduğunu, barışı teşvik ettiğini ve genç nesilleri kökleriyle buluşturduğunu doğruladı.