Ünlü hekim İbn-i Sina, asırlar önce yazdığı El-Kanun fi’t-Tıb adlı eserinde, hafıza ve zihinsel sağlığı destekleyen besinleri sıraladı.
Günümüzde bu öneriler, bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleriyle yeniden gündemde.
Biberiye, zencefil, zerdeçal ve hardal, hem geleneksel tıpta hem de modern bilimde zihni güçlendiren, bilişsel gerilemeyi yavaşlatan ve ruh sağlığını destekleyen besinler olarak öne çıktı.
ABD, İngiltere ve Türkiye’den uzmanlar, bu besinlerin Alzheimer, demans ve hafıza kaybı gibi sorunlara karşı koruyucu etkilerini doğruladı.
İşte İbn-i Sina’nın hafıza reçetesinin modern bilimle buluşması...
İbn-i Sina’nın Mirası: Hafıza Dostu Besinler
İbn-i Sina, 11. yüzyılda zihinsel sağlığın beslenmeyle güçlendirilebileceğini savunarak biberiye, zencefil, zerdeçal ve hardalı önerdi. Bu besinler, sadece hafıza ve zeka gelişimini desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda sindirim, görme ve ruh sağlığı gibi alanlarda da fayda sağladı.
Harvard Tıp Fakültesi’nden nörolog Dr. Lisa Mosconi, “Geleneksel tıbbın önerileri, modern bilimle uyumlu. Bu besinler, nöroinflamasyonu azaltarak ve beyin hücrelerini koruyarak bilişsel sağlığı destekliyor” dedi.
Nature Reviews Neuroscience’de yayımlanan bir çalışma, bu besinlerin antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklerinin beyin sağlığını koruduğunu gösterdi.
1. Biberiye: Zihinsel Performansın Doğal Destekçisi
Biberiye, İbn-i Sina’nın zihinsel performansı artırıcı olarak önerdiği bir bitki. Modern bilim, biberiyenin içerdiği karnosik asit ve rosmarinik asidin beyin hücrelerini oksidatif stresten koruduğunu doğruladı.
Londra’daki Northumbria Üniversitesi’nden Dr. Mark Moss, “Biberiye, hafıza ve konsantrasyonu güçlendiriyor. Kokusu bile bilişsel performansı artırabilir” dedi.
Therapeutic Advances in Psychopharmacology’de yayımlanan bir çalışma, biberiye aromaterapisinin kısa süreli hafızayı %15 iyileştirdiğini gösterdi. Çay olarak içilen veya yemeklere eklenen bir çay kaşığı biberiye, zihinsel berraklık için etkili bir destek sundu.
2. Zencefil: Hafızayı Güçlendiren Baharat
İbn-i Sina, zencefili hafızayı kuvvetlendiren, sindirimi kolaylaştıran ve mide sağlığını destekleyen bir besin olarak övdü. Zencefilin aktif bileşeni gingerol, anti-inflamatuar ve antioksidan özellikleriyle beyin sağlığını korudu.
Cleveland Clinic’ten nörolog Dr. Andrew E. Budson, “Zencefil, nöroinflamasyonu azaltarak bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilir” dedi.
Journal of Alzheimer’s Disease’de yayımlanan bir çalışma, zencefil tüketen bireylerde hafıza testlerinde %12’lik bir iyileşme gözlendiğini ortaya koydu.
Zencefil, çay olarak, yemeklerde veya balla karıştırılarak tüketilebilir. Ancak, kan sulandırıcı ilaç kullananlar dikkatli olmalı, çünkü zencefil bu ilaçlarla etkileşime girebilir.
Hipertansiyon aort yırtılmasına neden oluyor! Uzmanlardan hayat kurtaran uyarılar
3. Zerdeçal: Beynin Antioksidan Kalkanı
Zerdeçal, İbn-i Sina’nın ruh hastalıklarına ve nöral sorunlara karşı önerdiği bir baharat. Aktif bileşeni kurkumin, beyindeki amiloid plakların birikimini azaltarak Alzheimer riskini düşürdü.
Almanya’daki Jülich Nörobilim ve Tıp Enstitüsü’nden Dr. Adele Rueger, “Kurkumin, beyin hücrelerinin yenilenmesini teşvik ediyor ve nöroprotektif etkiler sunuyor” dedi.
Stem Cell Research and Therapy’de yayımlanan bir çalışma, zerdeçalin farelerde sinir hücresi gelişimini desteklediğini gösterdi.
Tayvan’da yapılan bir araştırma, kahvaltıda bir gram zerdeçal tüketen diyabetik bireylerde hafıza performansının iyileştiğini doğruladı.
Zerdeçal, yağda çözündüğünde daha etkili; bu nedenle zeytinyağı veya yoğurtla tüketilmesi önerildi.
4. Hardal: Zekayı Uyandıran Baharat
İbn-i Sina, aç karnına tüketilen hardalın zekayı artırdığını ve balgamı önlediğini belirtti. Hardal tohumları, glukosinolatlar ve izotiyosiyanatlar içeriyor; bu bileşenler antioksidan ve anti-inflamatuar etkiler sundu.
Toronto Üniversitesi’nden beslenme uzmanı Dr. Carol Greenwood, “Hardal, beyindeki kan akışını artırarak bilişsel fonksiyonları destekleyebilir” dedi.
Nutrients dergisinde yayımlanan bir çalışma, hardal tohumu tüketiminin bilişsel performansı %10 iyileştirdiğini gösterdi. Hardal, sos olarak veya toz halinde yemeklere eklenerek tüketilebilir. Ancak, fazla tüketimi mide irritasyonuna yol açabilir, bu nedenle ölçülü kullanım önemli.
BİLİMSEL DESTEK: GELENEKSEL BİLGİ MODERN BİLİMLE BULUŞUYOR
İbn-i Sina’nın önerdiği bu besinler, modern bilimle desteklendi. Alzheimer’s & Dementia’de yayımlanan bir çalışma, antioksidan ve anti-inflamatuar besinlerin bilişsel gerilemeyi %35’e kadar azalttığını gösterdi.
Uzmanlar bu besinlerin kontrollü tüketilmesi gerektiğini vurguladı. Örneğin, zencefil kan inceltici ilaçlarla etkileşime girebilir, hardal ise alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
UZMANLARDAN PRATİK ÖNERİLER
Uzmanlar, bu besinlerin düzenli ve ölçülü tüketiminin beyin sağlığına katkı sağladığını belirtti.
İşte öneriler:
Biberiye: Günde 1 çay kaşığı taze veya kurutulmuş biberiye, çay ya da yemeklerde kullanılabilir.
Zencefil: 2-3 dilim taze zencefil, çay olarak demlenip bal ve limonla tüketilebilir. Günde 1-2 gram yeterlidir.
Zerdeçal: 1 çay kaşığı zerdeçal, zeytinyağı veya yoğurtla karıştırılarak tüketilmeli. Karabiber, emilimi artırır.
Hardal: Aç karnına 1 çay kaşığı hardal tohumu veya sosu, salatalarda veya yemeklerde kullanılabilir.
Yaşam Tarzı: Haftada 150 dakika egzersiz, yeterli uyku ve zihinsel aktiviteler (bulmaca, okuma) beyin sağlığını destekler.
Oxford Üniversitesi’nden nörolog Prof. John Stein, “Bu besinler, MIND diyeti gibi beyin odaklı beslenme planlarıyla birleştiğinde daha etkili. Ancak, herhangi bir sağlık sorununuz varsa doktorunuza danışın” dedi.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Bu besinler genellikle güvenli olsa da, bazı durumlarda dikkatli olunmalı.
Zencefil, safra taşı olanlarda veya kan sulandırıcı ilaç kullananlarda risk oluşturabilir. Hardal, alerjik reaksiyonlara veya mide hassasiyetine yol açabilir.
Zerdeçal, fazla tüketildiğinde karaciğer enzimlerini etkileyebilir. Biberiye, hamilelerde ve epilepsi hastalarında ölçülü kullanılmalı. Herhangi bir diyet değişikliği öncesi bir uzmana danışmak kritik.
İbn-i Sina’nın asırlık bilgeliği, modern bilimle birleşerek bize güçlü bir hafıza için yol gösterdi.
Biberiye, zencefil, zerdeçal ve hardal, sadece birer baharat değil, aynı zamanda zihinsel sağlığın doğal koruyucuları.
