Yaz mevsiminin kavurucu sıcakları, Türkiye’yi etkisi altına alırken, uzmanlar sadece fiziksel sağlığımızın değil, ruh sağlığımızın da ciddi bir tehdit altında olduğunu vurguladı. Artan sıcaklıklar, uyku bozukluklarından öfke kontrolü sorunlarına, depresyondan anksiyeteye kadar birçok ruhsal rahatsızlığı tetikleyebildi.
Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleri, bu görünmez tehlikenin boyutlarını gözler önüne serdi.
Uzman Klinik Psikologlar, yüksek sıcaklıkların ruh sağlığı üzerindeki etkilerine dikkat çekerek, “Sıcak hava, bireylerin üretkenliğini ve basit görevlerdeki performansını olumsuz etkiliyor. Aynı zamanda karar verme süreçlerini bozarak tahammülsüzlüğü artırabiliyor” dedi.
Bipolar bozukluk gibi durumlarda uykusuzluk, mani dönemlerini tetikleyebilir.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR NE DİYOR?
Sıcaklık artışlarının ruh sağlığı üzerindeki etkileri, bilimsel çalışmalarla da doğrulandı.The Lancet Planetary Health dergisinde yayımlanan bir araştırma, yüksek sıcaklıkların depresyon, şizofreni ve madde bağımlılığı gibi ruhsal bozuklukları doğrudan veya dolaylı olarak şiddetlendirdiğini ortaya koydu.
Araştırmaya göre, sıcak hava dalgaları sırasında acil servislerde psikiyatrik başvurular yüzde 10 oranında arttı.
Harvard Tıp Fakültesi’nden psikiyatri uzmanı Dr. John Torous, sıcaklıkların sinir sistemi üzerindeki etkisini şöyle açıkladı:
“Yüksek sıcaklıklar, beyindeki serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterlerin dengesini bozabilir. Bu da anksiyete, depresyon ve agresif davranışlarda artışa yol açar.”
Torous, özellikle sıcak havalarda kafein ve alkol tüketiminin sınırlandırılmasını öneriyor, çünkü bu maddeler öfke kontrolünü daha da zorlaştırabiliyor.
Avrupa’da yapılan bir başka çalışma, sıcak hava dalgasında 70 bin ek ölümün kaydedildiğini ve bu ölümlerin bir kısmının ruhsal sağlık sorunlarıyla bağlantılı olduğunu gösterdi.
Gece sıcaklıklarının yüksek olması, vücudun dinlenme sürecini sekteye uğratıyor ve bu durum, özellikle yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler için ciddi bir risk oluşturdu.
KİMLER DAHA FAZLA RİSK ALTINDA?
Uzmanlar, sıcaklıkların ruh sağlığı üzerindeki etkilerinin cinsiyet, yaş ve sosyoekonomik duruma göre farklılık gösterdiğini belirtti.
Uzmanlar, kadınların ve yaşlı bireylerin sıcak havalarda ruhsal sorunlara karşı daha hassas olduğunu ifade etti. “Kadınlarda hormonal değişiklikler, sıcaklık stresine karşı duyarlılığı artırabilir. Yaşlılarda ise sıcağa tahammül daha düşük” dedi.
Klima gibi serinletici cihazlara erişimi olmayanlar, sıcak hava dalgalarının hem fiziksel hem de ruhsal etkilerine daha fazla maruz kaldı.
Nature Climate Change dergisinde yayımlanan bir makale, iklim değişikliğiyle birlikte sıcak hava dalgalarının sıklık ve şiddetinin artmasının, ruh sağlığı hizmetlerine olan talebi artıracağını öngördü.
RUH SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN ÖNERİLER
Uzmanlar, bunaltıcı sıcaklarda ruh sağlığını korumak için pratik öneriler sundu. Dr. Merve Öz, öfke kontrolü için nefes egzersizleri ve meditasyonun etkili olduğunu vurguluyor. “Öfkelendiğinizde, sizi güvende hissettiren bir yeri hayal edin. Bu, zihninizi sakinleştirebilir” dedi.
Ayrıca, sıcak havalarda kafeinli içeceklerden uzak durulmasını ve düzenli egzersiz yapılmasını önerdi.
Stanford Üniversitesi’nden beslenme uzmanı Prof. Dr. John Ioannidis, su içeriği yüksek besinlerin tüketilmesinin önemine dikkat çekerek, “Karpuz ve salatalık gibi besinler, hem vücudun sıvı ihtiyacını karşılar hem de ruhsal dengeyi destekleyen mineraller içerir” dedi.
Journal of Agricultural and Food Chemistry’de yayımlanan bir araştırma, karpuzun içerdiği sitrülin amino asidinin kan basıncını düşürerek termoregülasyonu desteklediğini doğruladı.
Uzmanlar ise, sıcaklığın en yoğun olduğu 12.00-14.00 saatleri arasında dışarı çıkmaktan kaçınılmasını ve serin ortamlarda kalınmasını tavsiye ederek, “Psikiyatrik bir değişiklik fark edenler, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmalı” uyarısında bulundu.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE GELECEK
Uzmanlar, iklim değişikliğiyle birlikte sıcak hava dalgalarının daha sık ve yoğun yaşanacağına dikkat çekti.
Bazı psikologlar belediyelere açık alanlarda psikolojik danışma noktaları kurulması çağrısında bulundu. Bu tür toplumsal destek mekanizmalarının, ruh sağlığını koruma çabalarında kritik bir rol oynayabileceği belirtildi. Bunaltıcı sıcaklar, sadece bedenimizi değil, zihnimizi de zorladı.
