Fransa, nükleer füzyon teknolojisinde çığır açan bir başarıya imza attı. Fransız Alternatif Enerjiler ve Atom Enerjisi Komisyonu’nun (CEA) yönetimindeki WEST (Tungsten Environment in Steady-state Tokamak) reaktörü, 50 milyon derecelik süper sıcak plazmayı 22 dakika boyunca sabit tutarak dünya rekoru kırdı. Bu başarı, önceki rekoru yüzde 25 oranında geride bırakarak, temiz ve sınırsız enerji üretimine yönelik umutları güçlendirdi.
TOKAMAK TEKNOLOJİSİYLE GELECEĞE YOLCULUK
WEST reaktörü, “tokamak” olarak bilinen donut şeklindeki bir tasarım kullandı. Bu sistem, güçlü manyetik alanlarla plazma reaksiyonlarını kontrol ederek, Güneş’in enerji üretim mekanizmasını taklit etmeyi amaçladı.
CEA’da Temel Araştırma Direktörü Dr. Anne-Isabelle Etienvre, ZME Science’a yaptığı açıklamada, “WEST, 2 megavat ısıtma gücüyle hidrojen plazmasını 20 dakikadan uzun süre stabilize ederek kritik bir eşiği aştı. Bu, füzyon enerjisinin pratik bir enerji kaynağı haline gelmesi için önemli bir kilometre taşı” dedi.
Nükleer füzyon, iki hafif atomun birleşerek daha ağır bir atom oluşturmasıyla enerji üretti.
Fosil yakıtların aksine, bu süreç neredeyse sınırsız hammadde (hidrojen izotopları) kullanıyor ve radyoaktif atık üretmedi. Ancak, füzyon reaktörlerinin yüksek sıcaklık ve kararlılık gereksinimleri, teknolojinin ticarileşmesini zorlaştırdı. WEST’in rekoru, bu zorlukların aşılmasında önemli bir ilerleme olarak görüldü.
ULUSLARARASI UZMANLARDAN YORUMLAR
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) füzyon araştırmaları yürüten Prof. Dennis Whyte, “Fransa’nın bu başarısı, plazma kontrolünde yeni bir standardı temsil ediyor. 22 dakikalık stabilite, gelecekteki ticari reaktörler için umut verici bir veri” yorumunda bulundu.
Whyte, WEST’in tungsten kaplı iç yüzeyinin, plazma ile reaktör duvarları arasındaki etkileşimi azaltarak bu başarıyı mümkün kıldığını vurguladı.
İngiltere’deki Culham Füzyon Enerjisi Merkezi’nden Dr. Fernanda Rimini ise, “WEST’in sonuçları, ITER gibi büyük ölçekli projeler için kritik veriler sunuyor. Plazma sürekliliğini bu denli uzatmak, enerji verimliliği açısından dev bir adım” dedi. Rimini, füzyon teknolojisinin 2050’lere kadar ticari enerji üretimine katkıda bulunabileceğini öngördü.
ITER VE KÜRESEL İŞ BİRLİĞİ
WEST’in başarısı, Fransa’da inşa edilen Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) projesiyle de doğrudan bağlantılı. Avrupa Birliği, ABD, Çin, Japonya, Rusya, Güney Kore ve Hindistan’ın ortak finanse ettiği ITER, 150 milyon derecelik plazma ile 500 megavat enerji üretmeyi hedefledi.
CEA’dan Dr. Etienvre, “WEST, ITER’in test platformu gibi çalışıyor. Bu rekor, ITER’in 2035’te başlayacak tam ölçekli deneylerine zemin hazırlıyor” dedi.
Ancak, füzyon teknolojisinin önündeki engeller hâlâ büyük. Oxford Üniversitesi’nden füzyon fizikçisi Dr. Josefine Proll, Nature’a verdiği demeçte, “Füzyon reaktörlerinin enerji çıktısı, şimdilik harcanan enerjiden düşük. WEST’in başarısı, bu dengeyi değiştirmek için önemli bir adım, ancak ticari ölçekte enerji üretimi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var” uyarısında bulundu.
İKLİM KRİZİNE ÇÖZÜM MÜ?
Nükleer füzyon, karbon emisyonu üretmeden enerji sağlaması nedeniyle iklim kriziyle mücadelede devrim yaratma potansiyeline sahip. Birleşik Krallık Atom Enerjisi Kurumu’nun (UKAEA) eski CEO’su Ian Chapman, “Füzyon, güvenli ve sürdürülebilir bir enerji kaynağı olarak insanlığı emisyonsuz bir geleceğe taşıyabilir” dedi. Greenpeace gibi çevre örgütleri ise, füzyon araştırmalarına yatırılan dev bütçelerin yenilenebilir enerji kaynaklarına yönlendirilmesi gerektiğini savundu.
GELECEK ADIMLAR
WEST’in rekoru, füzyon teknolojisinin laboratuvardan enerji şebekelerine geçiş sürecini hızlandırabilir. CEA, önümüzdeki yıllarda plazma sıcaklığını 100 milyon dereceye çıkarmayı ve stabilite süresini daha da uzatmayı planladı. Dr. Whyte, “Bu tür başarılar, özel sektörün de füzyon teknolojisine ilgisini artırıyor. Önümüzdeki 10 yıl, füzyonun kaderini belirleyecek” dedi.
Fransa’nın bu tarihi başarısı, insanlığın enerji geleceğini yeniden şekillendirme yolunda umut ışığı yakıyor. Bilim dünyası, temiz ve sınırsız enerjiye ulaşmak için bir adım daha atmış durumda.
