1930'ların sonunda İstanbul, Fransız şehir plancısı Henri Prost'un çizdiği imar planıyla köklü bir dönüşüme uğruyordu. Taksim Bahçesi'nin bulunduğu arazi, bir zamanlar Ermeni Mezarlığı ve İngiliz usulü bir eğlence bahçesiyken, dönemin İstanbul Belediye Başkanı Lütfi Kırdar'ın vizyonuyla "Batılı yaşam tarzının vitrini"ne dönüştürülecekti. Mimarlık tarihçisi Sena Yapar'ın Modernleşme Projesinin Mekânı adlı eserinde vurguladığı gibi, bu mekân "medeniyet götürme misyonunun" simgesi olarak tasarlandı.
Mimar Rüknettin Güney, 2.250 metrekarelik alanda Boğaz manzaralı betonarme bir yapı çizdi; dört sütun üzerinde yükselen kubbesi ve meşe kaplı duvarlarıyla "Türk mühendisliğinin zaferi" ilan edilen bina, 386.767 liraya mal oldu ve 1939 Temmuz'unda inşası başladı.
TAMAMLANMAMIŞ BİNADA İLK DANS
Henüz inşaat iskelesi bile sökülmemişken, gazino 29 Ekim 1939 gecesi kapılarını ilk kez açtı. Cumhuriyet'in 16. yıl kutlamaları için düzenlenen baloda, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, protokol üyeleri ve davetliler, geçici ahşap zemin üzerinde vals yaptı.
Salon dergisinin aktardığına göre, "kubbenin altına asılan kristal avizeler, henüz sıvaları kurumamış duvarları aydınlatıyordu." Ancak teknik eksiklikler nedeniyle gazino, ancak 4 Ağustos 1940'ta halka açılabildi.
İlk işletme müdürlüğüne, Belediye Başkanı Kırdar'ın Romanya gezisinde tanıştığı Romen asıllı M. Jorgulescu getirildi. Gazinonun dev kadrosu dikkat çekiciydi: 10 metrdotel, 75 garson, 36 aşçı ve her gün 15.000 bardak yıkanıyordu.
ALTIN YILLAR: CAZDAN KLASİKLERE KÜLTÜR SENTEZİ
1940'ların başından itibaren gazino, Türkiye'nin kültür mozaiğine ev sahipliği yaptı. "Çok Sesli Müziğin Kalesi" olarak anılan büyük salonda, Cemal Reşit Rey yönetimindeki Şehir Orkestrası, Adnan Saygun'un Yunus Emre Oratoryosu'nu seslendirdi; piyanist Ayşegül Sarıca ve soprano Leyla Gencer sahnede yer aldı.
Alaturka ve alafranga buluşmaları ise unutulmaz anlara sahne oldu: Münir Nurettin Selçuk'un Türk Sanat Müziği konserleri, Safiye Ayla fasılları ile Harlem Dancers'ın caz gösterileri aynı hafta programlanıyordu. Milliyet Gazetesi'nin turizm eki bu durumu "Doğu ile Batı, Taksim'de buluşuyor" diye okuyucularıyla paylaşıyordu.
Dansın İkonları arasında 1950'lerde "Modern Dansöz Surayana", Fred Palmer'ın illüzyon gösterileri ve Çinli akrobat kardeşler vardı. 19 Ocak 1960'taki programda Ruhi Su'nun halk türküleri, oryantal danslarla yan yana geldi. Ve elbette gazinoların olmazsa olmazı, sanat güneşimiz, Zeki Müren...
SOSYETE, SKANDALLAR VE TARİHİ BULUŞMALAR
Gazino kısa sürede İstanbul sosyetesinin buluşma noktalarından biri hâline geldi. Bu durumun oluşmasında burada sahne alan ünlü isimlerin dışında müdüriyet tarafından haftanın belli günleri düzenlenen davetler de önemli bir rol oynadı.
Söz konusu davetler halka açık olmayıp sadece "seçkinlere" özeldi. Zamanın tanıkları İstanbul halkının bu seçkin zümreye dahil olmak için nasıl uğraştıklarını uzun uzun anlatıyorlar.
Kaldı ki Gazinoya istenilen kılık ve kıyafetle girmek de mümkün değildi: Erkekler smokin, kadınlar uzun elbiselerle gelmeliydi. Kurallar o derece katıydı ki Refik Halid Karay, Bugünün Saraylısı romanında "Gazino, frak giymeyi öğrendiğimiz mekteptir" tespitini okuyucularıyla paylaşacaktı.
Siyaset ve Kongreler kapsamında, 1948 Türkiye İktisat Kongresi'nin açılık toplantısı burada gerçekleştirildi. dönemin bakanları gazinoyu "Türk mimarisinin gururu" diye övdü.
Güzel Sanatlar Akademisi'nin 3 Mart 1952 balosunda ise heykeltıraş Kuzgun Acar, "on geçkin taze" arasında tek kavalye olarak dedikodulara neden oldu. Hatta Fitne Fücur lakaplı Adalet Cimcoz gazetedeki köşesinde "Kuzgun başka masalara çimlenmeye gidiyor" diye yazacaktı.
Gazino beri yandan İstanbul sosyetesinin çarpışma alanıydı. Mekân danslı baloların, yarışmaların merkezi hâline geldi. 1950'de Son Saat gazetesi "1950 Moda Resmi Geçidi"ni düzenledi; Paris'ten getirilen son kreasyonlar ilk defa burada sergilendi. Basın mensuplarının da uğrak yerlerinden olan Taksim Gazinosu, pek çok basın balosuna da ev sahipliği yaptı.
YIKIM VE MİRAS: OTELİN GÖLGESİNDE KAYBOLAN EĞLENCE
1960'lara gelindiğinde, gazino ekonomik sıkıntılarla boğuşuyordu. Kentin büyümesi ve turizmin değişen ihtiyaçları, "Cumhuriyet baloları"nın modasını bitirdi. Gazino'da düzenlenen son büyük etkinlik Milliyet Gazetesi tarafından tertip edilen 1966 Türkiye Güzellik Kraliçeliği Balosu oldu.
Belediye, 1967'de binayı yıktı; ertesi yıl Başbakan Süleyman Demirel, Sheraton Oteli'nin temelini attı. Hürriyet gazetesi bu olayı okuyucularına "Taksim'in son tangosu" manşetiyle duyurdu.
Günümüzde Ceylan Intercontinental Oteli'nin lobisinde dolaşanlar, belki de duvarlardaki fotoğraflarda, Cemal Reşit Rey'in piyano çaldığı o kubbeli salonu arıyor; kim bilir?
