Yaz mevsimi, çocuklar için özgürlüğün ve eğlencenin doruk noktası. Parklarda koşup oynayan, bisikletle hız yapan, havuzda yüzen çocuklar enerjilerini dışa vururken, bu hareketlilik bazen istenmeyen sonuçlara yol açıyor: kırık, çarpma ve morluklar.
Uzmanlar, yaz aylarında açık hava aktivitelerindeki artışın, çocuklarda travma riskini ciddi oranda artırdığına dikkat çekti.
Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleri, bu dönemde ebeveynlerin alması gereken önlemleri ve doğru müdahale yöntemlerini bir kez daha gündeme taşıdı.
YAZIN ÇOCUK KAZALARI NEDEN ARTIYOR?
Yaz aylarında çocuklar, okulun tatil olmasıyla birlikte vakitlerinin çoğunu dışarıda geçiriyor. Bisiklet, kaykay, paten gibi aktiviteler, parklardaki oyun alanları ve havuz keyfi, çocukların enerjisini atması için ideal olsa da, bu faaliyetler aynı zamanda kazalara davetiye çıkarıyor.
Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden uzmanlar, “Yaz döneminde çocuklar arasındaki şakalaşmalar ve hareketli oyunlar, özellikle dirsek üzerine düşmelere neden oluyor. Bu durum, tedavi edilmediğinde kalıcı sakatlıklara yol açabilen dirsek kırıklarına zemin hazırlıyor” dedi.
Bilimsel veriler de bu görüşü destekledi. Journal of Pediatric Orthopaedics’te yayımlanan bir araştırma, yaz aylarında çocuklarda kırık vakalarının %30 oranında arttığını ortaya koydu. Özellikle 8 yaş altındaki çocuklarda dirsek ve el bileği kırıkları sık görülüyor. Bunun nedeni, çocukların kemiklerinin yetişkinlere göre daha esnek ve büyüme kıkırdakları içermesi. Ancak bu esneklik, kırıkların tespitini zorlaştırabiliyor.
Harvard Tıp Fakültesi’nden pediatrik ortopedi uzmanı Dr. Peter Waters, “Çocuk kemiklerinin elastik yapısı, kırıkların röntgende kolayca gözden kaçmasına neden olabilir. Bu nedenle, düşme sonrası ağrı ve şişlik şikayetlerinde mutlaka bir uzmana başvurulmalı” uyarısında bulundu.
MORLUKLAR MASUM MU, TEHLİKELİ Mİ?
Çocuklarda sıkça görülen morluklar, genellikle basit çarpmaların sonucu olarak ortaya çıksa da, bazen ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabiliyor.
Uzmanlar, “Dizde veya kemikli bölgelerde oluşan morluklar genellikle travmaya bağlıdır. Ancak diz üstü bölgelerde, özellikle yumuşak dokularda, travma olmaksızın ortaya çıkan morluklar kan hastalıklarının belirtisi olabilir” dedi.
The Lancet’te yayımlanan bir çalışma, çocuklarda travma dışı morlukların %10’unun lösemi gibi ciddi hastalıklarla ilişkili olabileceğini gösteriyor. Ebeveynlerin, morlukların sıklığı, boyutu ve oluştuğu bölgeyi dikkatle takip etmesi önerildi.
HANGİ KIRIKLAR DAHA RİSKLİ?
Çocuklarda en sık görülen kırık türleri arasında el bileği, dirsek, ayak bileği ve köprücük kemiği kırıkları yer alıyor. Yeşil ağaç kırığı olarak bilinen ve çocuk kemiklerinin esnekliğinden kaynaklanan kırıklar, genellikle kemiğin bir tarafının bükülmesiyle oluşuyor.
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanları, “Bu tür kırıklarda, kemiğin sağlam kalan kısmı düzeltilmezse şekil bozuklukları ortaya çıkabilir. Özellikle büyüme plağına yakın kırıklar, uzun vadede büyüme kusurlarına yol açabilir” dedi.
Büyüme plağı kırıkları, çocukların kemik gelişimini doğrudan etkilediği için özellikle dikkat gerektiriyor.
American Academy of Orthopaedic Surgeons’ün raporuna göre, büyüme plağı hasarlarının %15-20’si, uygun tedavi edilmediğinde kalıcı eklem bozukluklarına veya uzuv kısalığına neden olabiliyor. Bu nedenle, kırık şüphesinde röntgenin yanı sıra, gerektiğinde MR gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılıyor.
UZMANLARDAN EBEVEYNLERE ÖNERİLER
Uzmanlar, yaz aylarında çocukları kazalardan korumak için ebeveynlere şu önerilerde bulundu:
Koruyucu Ekipman Kullanımı: Bisiklet, paten veya kaykay gibi aktivitelerde kask, dizlik ve dirseklik kullanımı kazaların etkisini azaltıyor.
Güneş Saatlerine Dikkat: Çocukların güneş ışınlarının yoğun olduğu 10.00-16.00 saatleri arasında açık hava aktivitelerinden kaçınması öneriliyor.
Doğru Beslenme: Kalsiyum ve D vitamini açısından zengin beslenme, kemik sağlığını destekliyor. The Bone & Joint Journal’da 2022’de yayımlanan bir çalışma, D vitamini eksikliği olan çocuklarda kırık iyileşme süresinin %20 daha uzun olduğunu gösteriyor.
Hızlı Müdahale: Düşme veya çarpma sonrası ağrı, şişlik veya hareket kısıtlılığı varsa, vakit kaybetmeden bir ortopedi uzmanına başvurulmalı.
TEDAVİ SÜRECİ VE İYİLEŞME
Çocuklarda kırıkların çoğu konservatif yöntemlerle, yani alçı veya atel ile tedavi ediliyor. Ancak, büyüme plağına zarar veren veya yer değiştirmiş kırıklarda cerrahi müdahale gerekebiliyor.
Londra’daki Great Ormond Street Hastanesi’nden pediatrik ortopedi uzmanı Dr. Sarah Clarke, “Çocuk kemiklerinin yeniden yapılandırma yeteneği, doğru tedaviyle birleştiğinde çoğu kırık sekelsiz iyileşiyor. Ancak ailelerin cerrahiden çekinmesi, uzun vadeli komplikasyonlara yol açabilir” dedi.
Morluklar için ise genellikle soğuk kompres ve dinlenme yeterli oluyor. Ancak, morluklara eşlik eden halsizlik, solukluk veya sık enfeksiyon gibi belirtiler varsa, bir çocuk hematoloğuna başvurulması kritik önem taşıyor.
EĞLENCE GÜVENLE GÜZEL
Yaz mevsimi, çocuklar için unutulmaz anılar biriktirme zamanı. Ancak bu eğlenceli dönem, kırık, çarpma ve morluk gibi riskleri de beraberinde getirdi.
Uzmanlar, ebeveynlerin bilinçli davranarak ve gerekli önlemleri alarak bu riskleri en aza indirebileceğini vurguladı.
