Türkiye’nin yaz aylarında sıkça karşılaştığı orman yangınları, sadece doğayı değil, insan sağlığını da tehdit ediyor.
Yangınların yol açtığı yoğun duman ve zehirli gazlar, hava kalitesini ciddi şekilde bozarken, solunum şikayetleriyle hastanelere başvuranların sayısında belirgin bir artış yaşanıyor.
Bilim insanları ve sağlık uzmanları, özellikle kronik hastalığı olanlar, yaşlılar ve çocuklar için bu durumun alarm verici olduğunu belirtti.
Son veriler, yangınların etkili olduğu bölgelerde solunum yolu şikayetleriyle hastanelere başvuruların yüzde 20-30 oranında arttığını gösterdi.
YANGINLARIN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ YIKICI ETKİSİ
Orman yangınları sırasında açığa çıkan duman, karbonmonoksit, karbondioksit, metan, aldehitler ve ince partikül maddeler (PM2.5) gibi toksik maddeler içeriyor. Bu maddeler, solunum yollarını tahriş ederek öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve balgam üretiminde artışa neden oldu.
Bursa’daki son orman yangınlarının ardından, Kestel-Gürsu ve Orhaneli-Harmancık bölgelerinde hava kalitesinin düşmesiyle hastanelere başvuranların sayısında yüzde 30’luk bir artış yaşandığı bildirildi.
Göğüs Hastalıkları Uzmanları, “Akut ve yoğun duman maruziyetlerinde ölüm riski yüzde 5-8 oranında artıyor. Kronik akciğer hastalığı olanlar, bu dönemde ciddi risk altında” dedi.
Ünlü profesörler, yangın dumanının içerdiği zehirli gazların ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini vurguladı:
“Karbonmonoksit gibi gazlar, yoğun şekilde solunduğunda zehirlenmelere ve hatta ölümlere neden olabilir. Duman ve toz partikülleri, yangın bölgesinden kilometrelerce uzağa taşınarak yerleşim yerlerini etkileyebiliyor.”
Özellikle astım, KOAH ve kalp hastalığı olan bireylerin koruyucu maske kullanması gerektiğini ekledi.
BİLİMSEL VERİLER ALARM VERİYOR
Environmental Health Perspectives dergisinde yayınlanan bir çalışma, orman yangını dumanına maruz kalmanın solunum yolu hastalıklarını tetiklediğini ve özellikle PM2.5 partiküllerinin akciğerlerde iltihaplanmaya yol açtığını ortaya koydu.
Çalışmaya göre, bu partiküller, akciğerlere derinlemesine nüfuz ederek kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve astım ataklarını şiddetlendirebildi.
ABD’deki Kaliforniya Üniversitesi’nden Prof. Dr. John Balmes, “Orman yangını dumanı, sadece akut solunum sorunlarına değil, uzun vadede kardiyovasküler hastalıklara ve hatta kansere yol açabilecek toksik bileşenler içeriyor” dedi.
RİSK GRUPLARI VE ÖNLEMLER
Uzmanlar, orman yangınlarının yoğun olduğu dönemlerde özellikle üç grup üzerinde duruyor: Yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar.
Peki, duman zehirlenmesinden korunmak için neler yapılabilir? Uzmanlar şu önerilerde bulundu:
Kapalı Alanlarda Kalın: Yangın bölgesine yakınsanız, pencereleri ve kapıları kapatın. Havalandırma sistemlerini duman girişini önleyecek şekilde ayarlayın.
Maske Kullanın: Özellikle N95 veya FFP2 gibi partikül filtreli maskeler, zararlı maddelerin solunmasını azaltabilir.
Bol Su İçin: Vücudun nem seviyesini korumak, toksinlerin atılmasına yardımcı olur.
Hızlı Müdahale: Solunum sıkıntısı, göğüs ağrısı veya bilinç bulanıklığı gibi belirtilerde hemen bir sağlık kuruluşuna başvurun.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE YANGINLARIN ARTIŞI
Orman yangınlarının sıklığı ve şiddeti, iklim değişikliğiyle birlikte artırdı. Türkiye Bilimler Akademisi’nin bir raporuna göre, artan sıcaklıklar ve kuraklık, ormanları daha kuru ve yanmaya elverişli hale getirdi.
SRON Hollanda Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nden meteorolog Dr. Ilse Aben, “Küresel ısınma, yangınların hem sıklığını hem de yıkıcılığını artırıyor. Ormanlar karbondioksit emiliminde kritik bir rol oynarken, yangınlar bu döngüyü bozuyor” dedi.
