Sivrisinek ısırıkları, genellikle kaşıntı ve hafif kızarıklık gibi küçük rahatsızlıklarla ilişkilendirildi. Ancak son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, uyku sırasında sivrisinek ısırıklarının nadir durumlarda ciddi nörolojik sorunlara, hatta felce yol açabileceğini gösterdi.

Batı Nil Virüsü (West Nile Virus) gibi sivrisinek kaynaklı virüslerin, sinir sistemini etkileyerek felç gibi ağır sonuçlara neden olabileceği uzmanlar tarafından vurgulandı.

Peki, bu risk ne kadar gerçek ve nasıl önlenebilir? İşte tüm detaylar...

BİLİMSEL BULGULAR NE SÖYLÜYOR?

Bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Amesh Adalja, sivrisineklerin taşıdığı Batı Nil Virüsü’nün nadir ancak ciddi nörolojik komplikasyonlara yol açabileceğini belirterek, “Batı Nil Virüsü ile enfekte olanların yüzde 1’inden azı nöroinvaziv semptomlar geliştirir. Bu semptomlar arasında ensefalit, menenjit ve felç yer alıyor” dedi.

Arizona’da bir adamın sivrisinek ısırığı sonrası Batı Nil Virüsü’ne yakalanarak belden aşağısı felç olduğu bildirildi. Merkez Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), bu tür nörolojik komplikasyonların, virüsün kan-beyin bariyerini aşarak beyin ve omurilik çevresindeki dokularda iltihaplanmaya neden olmasıyla ortaya çıktığını ifade etti.

Bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. William Schaffner, “Batı Nil Virüsü’nün felce yol açma ihtimali düşük olsa da, yaşlı bireyler ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar için risk daha yüksek” dedi.

Los Angeles’ta bir öğretmenin, sivrisinek ısırığı sonrası Batı Nil Virüsü’ne bağlı olarak felç geçirdiği rapor edildi.

The Lancet Infectious Diseases dergisinde yayımlanan bir çalışma, Batı Nil Virüsü’nün nöroinvaziv vakalarının yaklaşık %10’unun ölümle sonuçlanabileceğini, felç gibi kalıcı hasarların ise bu vakaların bir kısmında görüldüğünü ortaya koydu.

SİVRİSİNEK ISIRIKLARI VE UYKU: NEDEN RİSK ARTIYOR?

Sivrisinekler, özellikle gece aktif olan türleriyle, uyku sırasında insanları hedef aldı.

Florida Üniversitesi’nden tıbbi entomolog Dr. Roxanne Connelly, “Sivrisinekler, karanlıkta insan vücudunun yaydığı karbondioksit, ısı ve kimyasal kokuları algılayarak kurbanlarını bulur. Uyku sırasında hareketsiz olan insanlar, bu böcekler için kolay bir hedef haline gelir” dedi.

Proceedings of the National Academy of Sciences’ta yayımlanan bir çalışma, sıtma taşıyan sivrisineklerin %80’inin gece boyunca, özellikle insanların uyuduğu saatlerde ısırdığını gösterdi.

Uyku felci (sleep paralysis) ile sivrisinek ısırıkları arasında doğrudan bir bağlantı olmasa da, uzmanlar uyku sırasında yaşanan stres ve uyku bozukluklarının bağışıklık sistemini zayıflatarak viral enfeksiyonlara karşı duyarlılığı artırabileceğini belirtti.

Harvard Tıp Fakültesi’nden uyku uzmanı Dr. Susan Jebb, “Uyku felci, REM uykusu sırasında kas atonisinin devam etmesiyle oluşur. Ancak, bu durumun sivrisinek kaynaklı virüslerle birleştiğinde nörolojik komplikasyonları tetikleyici bir faktör olup olmadığı henüz tam olarak araştırılmadı” dedi.

ÖNLEME YÖNTEMLERİ: GECELERİ GÜVENDE KALMANIN YOLLARI

Uzmanlar, sivrisinek ısırıklarından korunmanın, özellikle gece uyurken alınacak basit önlemlerle mümkün olduğunu vurguladı. CDC, sivrisinek kovucuların (DEET veya picaridin içeren ürünler) kullanılmasını, yatak odalarında sineklikli pencere ve kapılar tercih edilmesini önerdi.

Dr. Connelly, “Yatak üzerine cibinlik kullanımı, özellikle sivrisinek popülasyonunun yoğun olduğu bölgelerde etkili bir koruma sağlar” dedi.

International Journal of Environmental Research and Public Health’te yayımlanan bir meta-analiz, böcek ilacıyla işlenmiş cibinliklerin sivrisinek ısırıklarını %50’ye kadar azalttığını doğruladı. Ayrıca, uyku ortamını serin tutmak için klima veya yüksek hızlı vantilatör kullanımı da önerildi.

Journal of Medical Entomology’de yayımlanan bir çalışma, vantilatörlerin sivrisineklerin uçuş kabiliyetini zorlaştırarak ısırık riskini azalttığını gösterdi.

Dr. Schaffner, “Basit önlemler, büyük farklar oluşturabilir. Kapalı giysiler giymek, yatmadan önce duş almak ve odada sivrisinek kovucu cihazlar kullanmak, riski önemli ölçüde düşürür” diye ekledi.

BİLİNÇLİ KORUMA HAYAT KURTARIR

Sivrisinek ısırıklarının felce yol açma ihtimali düşük olsa da, özellikle Batı Nil Virüsü gibi ciddi enfeksiyonlar taşıyan sivrisinekler, uyku sırasında beklenmedik sağlık sorunlarına neden olabilir.

Bilimsel araştırmalar, bu riskin özellikle yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar için daha yüksek olduğunu gösterdi.

Uzmanlar, bireyleri sivrisineklerden korunmaya ve uyku ortamlarını güvenli hale getirmeye çağırdı.