Vitamin ve mineral eksiklikleri, modern yaşamın getirdiği beslenme alışkanlıkları ve sağlık sorunları nedeniyle dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bir halk sağlığı sorunu haline geldi. Özellikle B12 vitamini ve demir eksikliği, ciddi sağlık sorunlarına yol açarken, kadınlarda demir eksikliği anemisi sıkça görüldü.
Son bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzmanların görüşleri, bu eksikliklerin erken teşhis edilmesinin ve doğru tedaviyle yönetilmesinin hayati önem taşıdığını vurguladı.
Peki, bu eksiklikler neden bu kadar yaygın ve nasıl önlenebilir? İşte tüm detaylar...
BİLİMSEL BULGULAR: B12 VE DEMİR EKSİKLİĞİ NEDEN KRİTİK?
B12 vitamini ve demir, vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretmesi ve oksijen taşıma kapasitesini sürdürmesi için vazgeçilmez. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre, B12 eksikliği dünya genelinde %1,5 ila %15 oranında görülüyor ve bu oran yaş ilerledikçe artırdı. Özellikle 60 yaş üstü bireylerde %6’ya varan eksiklik oranları, sinir sistemi hasarından zihinsel bulanıklığa kadar ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor.
Journal of American Family Physician’da yayımlanan bir makale, B12 eksikliğinin megaloblastik anemi, sinir hasarı ve depresyon gibi sorunlara neden olabileceğini belirtti.
Demir eksikliği ise özellikle kadınlarda daha yaygın. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10’unun demir eksikliği anemisiyle mücadele ettiğini bildirdi.
Menstruasyon, gebelik ve emzirme dönemlerinde artan demir ihtiyacı, kadınları bu eksikliğe daha yatkın hale getirdi.
Translational Vision Science & Technology’de yayımlanan bir çalışma, demir ve B12 eksikliğinin kadınlarda göz sağlığını bile olumsuz etkileyebileceğini ortaya koydu.
ULUSLARARASI UZMANLARDAN ÖNEMLİ UYARILAR
Harvard Tıp Fakültesi’nden Dr. Patricia Graham, B12 eksikliğinin uzun vadede ciddi sinir sistemi hasarlarına yol açabileceğini vurguladı:
“B12 eksikliği, üç yıla kadar belirti vermeden ilerleyebilir. Ancak eksiklik ilerlediğinde, hafıza kaybı, denge sorunları ve hatta demans benzeri durumlar ortaya çıkabilir.”
Graham, özellikle vegan beslenenlerin ve yaşlı bireylerin B12 seviyelerini düzenli kontrol ettirmesini önerdi.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Paul Auwaerter, demir eksikliğinin yalnızca yorgunlukla sınırlı olmadığını, aynı zamanda bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara yatkınlığı artırabileceğini belirtti:
“Kadınlarda demir eksikliği, özellikle gebelik döneminde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Düzenli kan testleri ve doğru beslenme hayati önem taşıyor.”
KADINLARDA DEMİR EKSİKLİĞİ: NEDEN DAHA YAYGIN?
Kadınlarda demir eksikliği, menstruasyon nedeniyle düzenli kan kaybı, gebelik ve emzirme gibi faktörlerden kaynaklandı.
Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, Türkiye’de üreme çağındaki kadınların yaklaşık %30’u demir eksikliğiyle karşı karşıya.
Uzmanlar, “Kadınlar, erkeklere kıyasla günlük 18 mg demir almalı. Ancak fast food ağırlıklı beslenme ve yetersiz C vitamini alımı, demir emilimini olumsuz etkiliyor” dedi. Ayrıca uzmanlar, demir içeren kırmızı et, ıspanak ve mercimek gibi gıdaların, C vitamini açısından zengin turunçgillerle birlikte tüketilmesini önerdi.
B12 EKSİKLİĞİ: VEGANLAR VE YAŞLILAR RİSK ALTINDA
B12 vitamini, yalnızca hayvansal gıdalarda (et, yumurta, süt ürünleri) doğal olarak bulundu. Bu nedenle vegan beslenenler ve yaşlı bireyler, B12 eksikliği için en yüksek risk grubunda.
İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS), 75 yaş üstü bireylerin %10’unun ve 65-74 yaş arasındaki bireylerin %5’inin B12 eksikliği yaşadığını bildirdi.
B12 eksikliği, özellikle pernisiyöz anemi gibi otoimmün hastalıklarda veya mide-bağırsak ameliyatı geçirenlerde sık görülüyor. Erken teşhis için düzenli kan testi şart.
BELİRTİLER VE ÖNLEME ÖNERİLERİ
Vitamin B12 ve demir eksikliğinin belirtileri genellikle sinsi ilerledi. Yorgunluk, soluk cilt, nefes darlığı, baş dönmesi ve konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler, her iki eksiklikte de ortak.
B12 eksikliğinde ek olarak dilde kızarıklık, el ve ayakta karıncalanma, depresyon ve hafıza sorunları görülebilir. Demir eksikliğinde ise saç dökülmesi, tırnak kırılması ve soğuk intoleransı öne çıktı.
UZMANLAR, EKSİKLİKLERİN ÖNLENMESİ İÇİN ŞU ÖNERİLERDE BULUNDU:
Beslenme: B12 için kırmızı et, balık, yumurta ve süt ürünleri; demir için kırmızı et, ıspanak, nohut ve kuru meyveler tüketin. C vitaminiyle demir emilimini artırın.
Takviyeler: Veganlar ve risk grubundaki bireyler, doktor kontrolünde B12 ve demir takviyesi almalı. Methylcobalamin formundaki B12 takviyeleri daha iyi emildi.
Düzenli Kontrol: Yıllık kan testleriyle B12, demir ve folat seviyelerini izleyin.
Doktor Danışmanlığı: Özellikle hamileler, yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar, eksiklikler için tarama yaptırmalı.
TOPLUM SAĞLIĞI İÇİN ÇAĞRI
Sağlık Bakanlığı, vitamin ve mineral eksikliklerine karşı farkındalık kampanyaları düzenlerken, uzmanlar bireyleri bilinçli beslenmeye ve düzenli sağlık kontrollerine çağırdı.
Erken teşhis ve doğru tedaviyle, bu eksikliklerin yol açtığı ciddi sağlık sorunları önlenebilir. Sağlığınızı riske atmamak için bir kan testiyle vitamin ve mineral seviyelerinizi kontrol ettirin!
