Yapay zekâ dünyasında dengeleri değiştiren DeepSeek'in arkasında kim var?

Yapay zekâ dünyasında dengeleri değiştiren DeepSeek'in arkasında kim var?

Çin merkezli DeepSeek, düşük bütçeyle geliştirdiği yapay zekâ modeliyle teknoloji dünyasında büyük yankı uyandırdı. Peki, bu şirketin arkasında kim var ve bu başarıya nasıl ulaşıldı?

ABD'li teknoloji devleri, yapay zekâ alanında Çin'in yükselişinden uzun süredir endişe duyuyor. Bu korku, DeepSeek’in beklenmedik çıkışıyla gerçeğe dönüştü. OpenAI ve diğer büyük şirketlerin milyarlarca dolarlık yatırımlarına rağmen, DeepSeek R1 modeli, yalnızca 6 milyon dolarlık bir bütçeyle geliştirildi ve küresel yapay zekâ sahnesine damga vurdu.

DeepSeek’in iOS uygulama mağazasındaki yükselişi ve ABD borsalarında yarattığı dalgalanma, teknoloji dünyasında büyük bir "Sputnik anı" olarak değerlendiriliyor. Peki, bu küçük çaplı girişim nasıl oldu da büyük rakiplerini geride bırakmayı başardı?

DEEPSEEK’İN ARKASINDAKİ GİZEMLİ İSİM: LİANG WENFENG

DeepSeek’in kurucusu, Çin’in Guangdong eyaletinde doğup büyüyen hedge fon girişimcisi Liang Wenfeng. 2023 yılında kurulan şirket, kâr amacı gütmeyen bir araştırma merkezi olarak faaliyet gösteriyor. Liang, yapay zekâ alanındaki çalışmalarını, 2015 yılında kurduğu High-Flyer Capital aracılığıyla finanse ediyor.

Liang, Zhejiang Üniversitesi'nde elektronik enformasyon mühendisliği eğitimi aldıktan sonra büyük yazılım şirketlerinde çalışarak sektörde deneyim kazandı. High-Flyer Capital’ın yapay zekâ tabanlı yazılımları sayesinde hisse senedi piyasalarında büyük başarılar elde eden Liang, bu yatırımlarla DeepSeek’i finanse etti.

liang.jpg

NVİDİA ÇİPLERİ VE ABD AMBARGOSU

DeepSeek’in başarısının arkasında yatan en önemli unsurlardan biri, gelişmiş çip teknolojisine erişimi. 2021'de Liang’ın elinde büyük miktarda Nvidia GPU olduğu yönünde iddialar ortaya atıldı. ABD’nin Çin’e yönelik yarı iletken ihracatına getirdiği kısıtlamalar, Çinli şirketlerin yapay zekâ geliştirme süreçlerini zorlaştırırken, DeepSeek bu engelleri aşmanın bir yolunu bulmuş gibi görünüyor.

Nvidia’nın en güçlü yapay zekâ çipi H100'ün Çin'e ihracatı yasaklanınca, şirket daha düşük güçlü H800 modelini piyasaya sürdü. Ancak 2023'te bu model de yasaklanınca, DeepSeek’in bu kısıtlamaları nasıl aştığı merak konusu oldu. Liang konuyla ilgili olarak, "Bizi en çok zorlayan şey hiçbir zaman para olmadı, en büyük engel en yeni çip teknolojilerine uygulanan ambargo oldu" dedi.

ÇİNLİ MÜHENDİSLERLE KÜRESEL BİR BAŞARI

DeepSeek’in araştırma ve geliştirme süreçlerinde tamamen Çinli mühendisler görev alıyor. Şirket, yetenekli yazılım geliştiricileri ve mühendisleri yüksek maaşlarla bünyesine katıyor. Çin’in Hangzhou kentindeki merkezinde çalışan geliştiricilere aylık 60.000 yuan (yaklaşık 8.300 dolar) maaş ödendiği belirtiliyor. Bu rakam, Tencent ve Alibaba gibi dev şirketlerde ödenen maaşların neredeyse iki katı.

DeepSeek’in kısa sürede küresel çapta ses getiren başarısı, ABD’nin Çin üzerindeki yapay zekâ kısıtlamalarının ne kadar etkili olduğu konusunda da yeni bir tartışma başlattı. ABD'li teknoloji analisti Bill Bishop, "DeepSeek’in başarısı, ABD’nin ihracat kısıtlamalarının ters etki yarattığını ve Çin’in yeni yöntemler geliştirerek bu engelleri aşabileceğini gösteriyor" yorumunda bulundu.

ŞÜPHELER VE SPEKÜLASYONLAR

DeepSeek’in bu kadar düşük bir bütçeyle bu denli gelişmiş bir yapay zekâ modeli üretmesi, bazı yatırımcılar ve analistler tarafından şüpheyle karşılanıyor. ABD’li yapay zekâ girişimcisi Alexandr Wang, CNBC’ye yaptığı açıklamada, "Çinli laboratuvarların elinde insanların düşündüğünden daha fazla H100 çipi var. DeepSeek’in elinde büyük bir çip stoğu bulunduğuna ve bu durumun kamuoyundan gizlendiğine inanıyorum" dedi.

Öte yandan yapay zekâ araştırmacısı Karen Hao, DeepSeek’in başarısının "kısıtlamalar sayesinde" gerçekleştiğini savundu. Hao, "DeepSeek, ABD’nin koyduğu sınırlamalar nedeniyle inovasyonu hızlandırmak zorunda kaldı ve bu da onları daha yaratıcı çözümler üretmeye itti" ifadelerini kullandı.

LİANG GÖZLERDEN UZAK DURMAYI TERCİH EDİYOR

DeepSeek’in kurucusu Liang Wenfeng, medyada pek yer almayan, gözlerden uzak bir figür olarak biliniyor. Çin basınına konuşan bir okul arkadaşı, "Birkaç gün önce kutlamak için mesaj gönderdim. Bana Çin Yeni Yılı için memlekete döneceğini ama saklanacağını söyledi" ifadelerini kullandı.

Teknoloji dünyasında dengeleri değiştiren DeepSeek’in gelecekte nasıl bir yol izleyeceği, yapay zekâ alanındaki rekabetin seyrini belirleyebilir. ABD ve Çin arasındaki teknoloji savaşlarının yeni bir boyuta taşındığı bu süreçte, DeepSeek’in gelişmeleri yakından takip edilecek gibi görünüyor.