Bal, arıların çiçek nektarını topladıktan sonra enzimlerle işleyerek kovanda olgunlaştırdığı tamamen doğal bir besindir. İnsanlık tarihi boyunca hem gıda hem de ilaç olarak kullanılıp yeniliyor.
GERÇEK BAL MI, SAHTE BAL MI? PİYASANIN ACI GERÇEĞİ
Türkiye’de bal üretiminin önemli kısmı Karadeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu’daki gezginci arıcılardan gelir. Ancak market raflarında satılan balın büyük kısmı laboratuvar analizlerinde glikoz-fruktoz şurubu, nişasta bazlı şeker ve boya maddesi içerdiği tespit ediliyor.
PETEK BAL MI DAHA FAYDALI, SÜZME BAL MI?
Petek bal, arının kendi mumundan yaptığı gözlerde doğrudan tüketildiği için işlem görmez ve en doğal halidir. İçinde propolis, arı sütü ve polen kalıntıları da bulunur. Süzme bal ise sıkma veya ısıtma işlemine maruz kalabilir; 40 derecenin üstünde ısıtılan balda HMF oranı yükselir ve enzimler ölür. Uzmanlar özellikle bağışıklık güçlendirmek isteyenlerin çiğ petek bal tercih etmesini öneriyor.
BAL ALIRKEN MUTLAKA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN 8 KURAL
Kristalleşme iyiye işarettir; gerçek bal 15-20 derece altında kristalleşir, sahte bal asla donmaz.
Fiyatı çok ucuzsa şüphelenin; 1 kg hakiki çiçek balının maliyeti 2025 itibarıyla 350-600 TL arasındadır.
Etiketinde “glikoz şurubu içermez” yazmasına güvenmeyin, analiz şart. Balın üstünde köpük varsa fermente olmaya başlamış demektir. Bir çay kaşığı balı soğuk suya damlatın; gerçek bal dibe çökerek dağılmaz, sahte bal hemen erir. Kavanoideki arı sayısı ve gezginci arıcılık yapan üreticileri tercih edin.
Laboratuvar analizi yapılmış, TÜBİTAK veya üniversite onaylı rapor isteyin. Güvenilir marka veya direkt üreticiden alın; açıkta satılan ballardan uzak durun.
BAL NASIL YENİRSE EN FAZLA FAYDA SAĞLAR?
En yüksek fayda sabah aç karnına ılık suyla alınan 1 tatlı kaşığı baldadır. Yemeklerden 2 saat sonra veya 30 dakika önce tüketmek sindirimi kolaylaştırır. 45 derecenin üstünde çaya veya süte karıştırmak balın tüm enzimlerini öldürür. Yoğurtla birlikte tüketildiğinde prebiyotik etkisi artar. Sporcular antrenmandan 30 dakika önce bal yiyerek doğal enerji alır.
BALIN ZARARLARI VE KİMLER TÜKETMEMELİ?
1 yaşından küçük bebeklere kesinlikle verilmez. Şeker hastaları doktor kontrolü olmadan tüketmemeli. Polen alerjisi olanlarda şiddetli reaksiyon görülebilir. Kilo kontrolü yapanlar günlük 1-2 tatlı kaşığını geçmemeli. Aşırı tüketimde trigliserid yükseltebilir.
EVDE BAL NASIL SAKLANMALI?
Cam kavanozda, serin ve karanlık yerde muhafaza edilmeli. Mutlaka metal kaşık kullanılmamalı; tahta veya plastik kaşık tercih edilmeli. Buzdolabına koymayın; kristalleşme hızlanır ve tekrar sıvılaştırmak için ısıtırsanız faydasını kaybeder. Açıldıktan sonra 2 yıl içinde tüketilmeli. Kapağı açık bırakılırsa nem alır ve bozulabilir.Gerçek bal, doğanın bize sunduğu en değerli hediyelerden biri. Ancak sahte bal tuzağına düşmemek için bilinçli tüketici olmak şart. Bir kaşık balın şifasından faydalanmak istiyorsanız, öncelikle güvenilir kaynaklardan alışveriş yapın ve yukarıdaki kuralları unutmayın.
