Boğmaca (pertussis), özellikle yenidoğan bebeklerde ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına yol açabilen, bulaşıcı ve hayati risk taşıyan bir bakteri hastalığı.
Sağlık Bakanlığı’nın yeni uygulamasıyla, gebelik döneminde boğmaca aşısı artık rutin bağışıklama programına dahil edildi. Bu adım, bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş yenidoğanları, boğmaca gibi ölümcül olabilen hastalıklardan korumayı hedefledi.
Uzmanlar, anne adaylarına “Aşınızı geciktirmeyin!” çağrısında bulunurken, hastalığın soğuk algınlığıyla karıştırılmaması gerektiği konusunda uyardı.
BOĞMACA: SOĞUK ALGINLIĞIYLA KARIŞTIRILAN TEHLİKE
Bordetella pertussis bakterisinin neden olduğu boğmaca, damlacık yoluyla kolayca bulaşabilen bir hastalık. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, her yıl dünya genelinde 20-40 milyon boğmaca vakası görülüyor ve yaklaşık 300 bin kişi, çoğunlukla çocuklar, bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.
Hastalığın özellikle 6 aydan küçük bebeklerde ağır seyrettiğini belirten uzmanlar, “Boğmaca, başlangıçta burun akıntısı, hafif ateş ve öksürük gibi soğuk algınlığı belirtileriyle ortaya çıkıyor. Ancak, ikinci evrede şiddetli öksürük nöbetleri, nefes darlığı ve hatta kusma gibi ciddi komplikasyonlar görülebiliyor. Yenidoğanlarda bu durum hayati risk taşıyor” dedi.
GEBELİKTE AŞILAMA: BEBEĞİN İLK KALKANI
Sağlık Bakanlığı, Nisan 2025 itibarıyla gebelik döneminde tetanoz ve difteri aşısına boğmaca aşısını da ekleyerek önemli bir adım attı.
Gebeliğin 27-36. haftaları arasında uygulanan Tdap (tetanoz, difteri, aselüler boğmaca) aşısı, anneden bebeğe antikor geçişini sağlayarak yenidoğanı doğum sonrası ilk aylarda korudu.
Enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Saad Omer, “Gebelikte Tdap aşısı, yenidoğanlarda boğmacaya karşı %90’a varan koruma sağlıyor. Bu, özellikle aşı takvimi henüz tamamlanmamış bebekler için kritik bir savunma” açıklamasında bulundu.
BİLİMSEL VERİLER NE DİYOR?
Son araştırmalar, boğmaca vakalarının %60’ının 6 aydan küçük bebeklerde görüldüğünü ve bu grupta hastalığın yoğun bakım gerektirecek kadar ciddi seyredebileceğini ortaya koydu.
İngiltere’de yapılan bir çalışmada, gebelikte Tdap aşısı yapılan annelerin bebeklerinde boğmaca kaynaklı hastaneye yatış oranlarının %91 oranında azaldığı belirlendi.
DSÖ’nün raporuna göre, gebelikte aşılama, boğmacaya bağlı bebek ölümlerini %85 oranında azalttı. Uzmanlar, aşının inaktif (ölü) bir aşı olduğunu ve gebelikte güvenli olduğunu vurguladı.
ANNE ADAYLARINA ÇAĞRI: “AŞINIZI GECİKTİRMEYİN!”
Boğmacanın bulaşma riski, özellikle aile üyelerinden kaynaklandı. Araştırmalar, yenidoğanlara boğmacanın %32’sinin anneden, %15’inin babadan ve %20’sinin 4-19 yaş arası kardeşlerden geçtiğini gösterdi. Bu nedenle, “koza stratejisi” olarak bilinen bir yöntemle, bebekle temas eden herkesin aşılanması önerildi.
Harvard Tıp Fakültesi’nden Dr. Paul Offit, “Aile üyelerinin aşılanması, yenidoğanları korumada en etkili yollardan biri. Gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde yapılan aşı, bebeği doğumdan hemen sonra koruma altına alıyor” dedi.
TOPLUM SAĞLIĞI İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM
Boğmaca, aşıyla önlenebilir bir hastalık olmasına rağmen, bağışıklığın zamanla azalması ve aşılanma oranlarının düşmesi salgın riskini artırdı.
Türkiye’de çocukluk çağı aşı takviminde boğmaca aşısı 2, 4, 6, 18. aylarda ve 4-6 yaşlarında uygulandı. Ancak ergenlik ve yetişkinlik döneminde bağışıklığın azalması, hastalığın yayılımını kolaylaştırdı. Sağlık Bakanlığı’nın gebelikte Tdap aşısını rutinleştirmesi, hem bireysel hem de toplumsal bağışıklığı güçlendirmeyi amaçladı.
Uzmanlar, anne adaylarının gebelik takiplerinde doktorlarıyla aşı konusunu mutlaka görüşmesini önerdi.
