DEHB, özellikle dikkat süresi, dürtü kontrolü ve hiperaktiviteyi etkileyen bir nörogelişimsel bozukluk.
Yapılan araştırmalar, bu durumun beynin özellikle ön beyin kısmındaki işlev bozukluklarından kaynaklandığını ortaya koydu.
Nöroloji uzmanı ve DEHB üzerine bir otorite Dr. Russell A. Barkley, "DEHB, beynin planlama, organizasyon, ve dürtü kontrolü gibi fonksiyonları yöneten alanlarındaki eksikliklerden kaynaklanır. Bu durum, kişi hayatı boyunca etkili bir şekilde iş ve sosyal ilişkiler kurmasını zorlaştırabilir" diye açıkladı.
NEDENLERİ VE GENETİK ETKENLER
DEHB’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığı düşünülmekte. Birçok çalışmada, DEHB’si olan birinci derece akrabaların aynı durumu taşıdığına dair güçlü bulgular var.
Biyolojik psikiyatri profesörü Dr. Stephen Faraone, "Genetik, DEHB'nin en büyük belirleyicisi olabilir. Yaptığımız çalışmalar, DEHB'nin aile üyeleri arasında yüksek oranda genetik bir geçiş gösterdiğini ortaya koyuyor" dedi.
Ayrıca çevresel faktörlerin de bu durumu etkileyebileceği söylenmekte. Özellikle gebelik sırasında alkol ve sigara kullanımı, erken doğum, düşük doğum ağırlığı gibi faktörler, DEHB riskini artıran etkenler arasında sayılmakta.
Ayrıca, Çocuk psikiyatristi Dr. Amanda Callahan "Erken yaşta maruz kalınan ağır stres, zararlı kimyasallar ya da düzenli uyku eksikliği de bu durumun gelişmesine katkı sağlayabilir" şeklinde ekledi.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTENİN SEMPTOMLARI
DEHB'nin temel semptomları arasında dikkat dağınıklığı, dürtüsellik, aşırı hareketlilik ve organizasyon eksiklikleri yer alır. Çocuklarda bu semptomlar okul başarısını ve arkadaşlık ilişkilerini olumsuz etkileyebilirken, yetişkinlerde iş verimliliğini ve kişisel ilişkileri zorlaştırabilir.
Harvard Üniversitesi’nde nörolog ve DEHB uzmanı Prof. Dr. John Ratey, "DEHB, yalnızca çocukları değil, yetişkinleri de etkileyebilir. Yetişkinlerde genellikle işyerinde konsantrasyon zorluğu, unutkanlık ve sabırsızlık gibi belirtiler görülür" diye açıkladı.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ: İLAÇ VE TERAPİLER
DEHB'nin tedavisi genellikle ilaçlar ve davranışsal terapilerle yapılır. İlaç tedavisinde kullanılan en yaygın ilaçlar, merkezi sinir sistemini etkileyen uyarıcı maddelerdir. Bunlar arasında metilfenidat (Ritalin) ve amfetamin bazlı ilaçlar yer alır. Ancak, her birey için doğru tedavi yönteminin belirlenmesi oldukça önemli.
Psikiyatri uzmanı Dr. Paul W. Lichtenstein, "İlaçlar, çoğu DEHB hastasında etkili olabiliyor, ancak bazı hastalar için terapi ve yaşam tarzı değişiklikleri de faydalı olabiliyor. İlaç tedavisi her zaman bir uzman kontrolünde uygulanmalıdır" dedi.
Bunun yanı sıra, psikoterapi, özellikle bilişsel-davranışsal terapi, DEHB'li bireylerin yaşam becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Psikoterapi, kişilere dürtü kontrolünü ve dikkatlerini nasıl yönetebileceklerini öğretir. Ayrıca, aile terapisi, aile üyelerinin hastalıkla nasıl başa çıkacaklarını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
BEYİN VE TEKNOLOJİ: YENİ YÖNTEMLER VE ARAŞTIRMALAR
Son yıllarda yapılan araştırmalar, DEHB tedavisinde beyin stimülasyonu gibi yeni teknolojilerin de etkili olabileceğini gösterdi.
Transkraniyal manyetik stimulasyon (TMS), beynin belirli bölgelerini hedef alarak beyindeki nörolojik aktiviteyi artırmak amacıyla kullanılan bir yöntem.
Nörobilimci Dr. Michael S. Rohan, "Yeni araştırmalar, TMS'nin DEHB tedavisinde umut verici sonuçlar doğurduğunu gösteriyor. Bu yöntem, ilaç tedavisi ile paralel olarak kullanılabilir ve kişilerin semptomlarını azaltmada etkili olabilir" dedi.
DEHB'Yİ ANLAMAK VE YÖNETMEK
DEHB, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle gelişen bir durumdur ve bireylerin yaşamlarını önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak doğru tedavi yöntemleri ve bireysel stratejilerle yönetilebilir.
İlaçlar, terapiler ve teknolojik tedavi yöntemleri, DEHB’li bireylerin yaşam kalitesini artırmak için etkili araçlar sunar. Erken tanı ve tedavi, bu bozukluğun yönetilmesinde çok büyük bir rol oynar.
Uzmanlar, DEHB’yi bir engel değil, doğru yaklaşımla yönetilebilen bir durum olarak gördü.
DEHB'nin doğru bir şekilde anlaşılması ve tedavi edilmesi, hem çocuklar hem de yetişkinler için daha sağlıklı ve verimli bir yaşam sunabilir.
