Teknedeki en tehlikeli durumlardan biri de denize adam düşmesi yani man overboard (MOB) durumudur. Tehlikeyi büyüten faktörler şunlardır:
Denize düşen adamın sadece kafası gözüktüğünden teknedekiler tarafından özellikle gece, yağmurlu ve puslu havalarda görülmesi zordur.
- Kışın denizde kalma süresi azdır.
- Denizde, rüzgarda ses duyurmak zordur.
- Özellikle yelkenli teknelerin manevra yapması zaman alır, bu süre içinde tekne olay bölgesinden uzaklaşır.
- Denize düşen nesne düştüğü yerde durmaz, dalgalar, akıntı ve rüzgarla sürüklenir.
Denize düşenin kim olacağı önceden bilinemeyeceğinden bu prosedür teknelerde çocuklar dahil herkes tarafından bilinmelidir.
DENİZE DÜŞEN KİŞİNİN FARK EDİLMESİ DURUMLARI
Hangi sebeple olursa olsun seyir halinde veya duran bir gemiden suya düşen kişinin fark edilmesi ile ilgili üç durum söz konusudur.
İVEDİ HAREKET DURUMU
Denize düşen kişi köprü üstünden görülmüş ve derhâl kurtarma operasyonu
başlatılmış olan durumdur. Denize düşen kişi görülmektedir ve en uygun kurtarma manevrası için dümen uygun tarafa alabanda basılır. Böyle bir durumda geminin kıç tarafını denize düşen kişiden uzaklaştırmak için dümen denize düşen kişinin düştüğü tarafa basılmalıdır. Işıklı ve duman kandilli bir can simidi, kişinin düştüğü taraftan suya atılarak denize düşen kişinin tutunması sağlanır. Ayrıca kurtarma manevrasında denize düşen kişinin yerinin belli olması sağlanır.
Bu durum için en uygun dönüş, gemiyi kaza yerine en hızlı şekilde götürecek olan tek dönüş (Anderson Dönüş)dür.
GECİKMELİ HAREKET DURUMU
Kaza köprüüstüne, denize düşeni gören bir kişi tarafından bildirilmiş ve kurtarma operasyonu gecikmeli olarak başlatılmıştır. Bu durumda, olayı gören kişi veya kişiler öncelikle denize düşen kişi için ışıklı ve duman kandilli bir can simidi atmalıdır. Aynı zamanda köprüüstüne haber verilerek kurtarma manevrasının başlatılması sağlanmalıdır.
Williamson Dönüşü gemiyi kaza yerine en uygun şekilde götürecektir.
KAYIP ŞAHIS DURUMU
Köprü üstüne gemide bir kişinin kayıp olduğunun bildirildiği durumlardır.
Hem Williamson Dönüşü hem de Scharnow Dönüşü gemiyi kendi dümen suyuna getirecektir. Scharnow Dönüşü kullanıldığında daha az zaman harcanır ve daha az yol alınır.
DENİZE DÜŞEN KİŞİYİ KURTARMAK İÇİN KULLANILAN MANEVRALAR
Denize düşen bir kişi için standart bir manevra yöntemi yoktur. Ancak denize düşen kişi ile ilgili durumlar da dikkate alınarak aşağıdaki üç standart manevra uygulanabilir.
ANDERSON DÖNÜŞÜ (TEK DÖNÜŞ)
Acil bir hareket durumunda, sadece kazazedenin tarafına olmak üzere dümen
alabandaya basılır.
İlk rotadan 250° saptıktan sonra dümen ortalanarak durma manevrasına başlamak için makine stop edilir.
Bu dönüş:
- En hızlı metottur.
- Çabuk dönebilen gemiler için uygundur.
- Genellikle makinesi güçlü olan gemilerce kullanılır.
- Tek pervaneli gemiler için bu dönüş çok zordur.
- Kazazedeye yaklaşımı düz olmadığı için de zordur.
WİLLİAMSON DÖNÜŞÜ
Bu dönüş manevrası sadece geminin kıçını, denize düşen kazazededen uzaklaştırır, aynı zamanda da gemiyi yaklaşık olarak kişinin düştüğü alana çevirir.
Bu dönüş:
- İlk anda dümen yalnızca kazazedenin düştüğü tarafa alabanda basılır.
- İlk rotadan 60° saptıktan sonra dümen ters tarafa alabanda basılır.
- İlk rotanın tersi rotasına 20° kala dümen ortalanarak, gemi aksi rotaya alınır.
- Dönüş tamamlandığında bir geminin yönü, dönüşün başladığı rotadan yaklaşık olarak bir dönüş çapı uzaklıkta ve eski rotanın tersi yönünde (dümen suyunda) olacaktır.
WİLLİAMSON DÖNÜŞÜ
Bu dönüş:
- İlk rota izini iyi yakalar.
- Görüş zayıf olduğu durumlarda kullanılır.
- Basit bir dönüş manevrasıdır.
- Yavaş yapılan bir manevradır.
- Gemiyi kazazedenin üzerinde uzaklaştırır.
SCHARNOW DÖNÜŞÜ
İvedi hareket durumunda kullanılmayan bir dönüş manevrasıdır.
Bu dönüş:
- Dümen herhangi bir tarafa alabanda yapılır.
- İlk rotadan 240° saptıktan sonra dümen diğer tarafa alabanda basılır.
- Pruva ters rotasına 20° kala, dümen ortalanır ve gemi ilk rotasının ters istikametine dönmüş olur.
Bu dönüş:
- Gemiyi kendi dümen suyuna getirir.
- Daha az mesafede tamamlanır.
- Zamandan kazandırır.
- Kazazedenin denize düşme zamanı bilinmedikçe iyi sonuç vermez.
