Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, kurumların tarihi hafızalarını dijital ortama aktarmak ve araştırmacıların kullanımına sunmak amacıyla Ankara ve İstanbul'da çalışmalar yürütüyor. Başkanlık yetkililerinden alınan bilgiye göre, 2005'ten bu yana 75 milyon 875 bin 671 belge dijital ortama aktarıldı. Bu dijitalleştirme çalışmaları, araştırmacılara daha geniş erişim imkanı sunarken, tarihi belgelerin gelecek nesillere aktarılmasını da sağlıyor.
Araştırmacılar, dijitalleştirilen belgeleri 2013'te hayata geçirilen belge tarama sistemi üzerinden görebiliyor ve talep edebiliyor. Bugüne kadar toplam 3 milyon 720 bin 63 araştırmacı, 18 milyon 467 bin 430 arama gerçekleştirdi. Sistemde incelenen toplam görüntü sayısı 41 milyon 225 bin 164'e ulaşırken, araştırmacılar bu süreçte 3 milyon 380 bin 317 belgeyi satın aldı.
1 Ocak-31 Temmuz 2024 tarihleri arasında sisteme 386 bin 34 araştırmacı giriş yaparak, 1 milyon 594 bin 972 belge aradı. Araştırmacılar, sistemde 5 milyon 626 bin 81 görüntüyü inceledi ve 335 bin 355 belgeyi temin etti.
EN ÇOK ÖĞRENCİLER KULLANDI
Yılın ilk yarısında sistemi en çok kullananlar, yüzde 39,8 ile öğrenciler oldu. Bunu yüzde 14,5 ile kamu görevlileri, yüzde 9,9 ile öğretim üyeleri ve öğretim görevlileri, yüzde 9,1 ile serbest meslek mensupları takip etti. Araştırmacılar tarafından en çok talep gören fonlar arasında Dışişleri Bakanlığı Muhtelit Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnameleri ve Başbakanlık Kararlar Daire Başkanlığı gibi fonlar öne çıktı.
GÖÇMENLERİN YERLEŞTİRİLME SÜREÇLERİNE İLİŞKİN BELGELERE BÜYÜK İLGİ
Araştırmacılar, özellikle Romanya ve Bulgaristan'dan gelen Türklerin yerleştirilme süreçlerine ilişkin belgelere büyük ilgi gösterdi. Bu kapsamda, Romanya'dan gelen göçmenlerin nerelere sevk ve iskan edildiklerini gösteren göçmen sevk kağıtları, 1935-1937 döneminde Bulgaristan'dan gelerek Çorlu, Muğla, Aksaray ve Lüleburgaz'a ait köylerde iskan edilen muhacirlerin isimleri, verilen arazi miktarını gösteren cetveller ve çeşitli illere ait defter kayıtları en çok görüntülenen dokümanlar arasında yer aldı.
YILIN İLK YARISINDA 805 BİN 821 BELGE RESTORE EDİLDİ
Devlet Arşivleri, belge niteliği kazanmış her evrakı gelecek nesillere kazandırmak amacıyla restorasyon çalışmalarını titizlikle yürütüyor. Bu kapsamda, yılın ilk yarısında 805 bin 821 sayfa belge restore edildi. Restorasyon işlemleri, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca belirlenmiş etik kurallar gözetilerek, konunun uzmanları tarafından yapılıyor.
Koruma onarım aşamaları 7 bölümden oluşuyor. İlk aşamada belgenin mevcut durumu değerlendirilip kimliği kazandırılıyor. Ardından yüzeyde biriken kir ve toz temizleniyor. Belgenin daha fazla bozulmasını önlemek için gevşek parçalar sabitlenip hasarlı bölgeler destekleniyor. Daha sonra belgedeki yırtıklar uygun malzeme ve yapıştırıcılarla onarılıyor. Eksik kısımlar tamamlanarak belgenin orijinal haline en yakın duruma getirilmesi sağlanıyor. Belgeye ait olmayan, veri içermeyen ve belge ile defterlerin sağlığını tehdit eden eski onarımlar uygun yöntem ve tekniklerle belgeden ayrıştırıldıktan sonra restorasyon işlemi tamamlanıyor.
Koruma onarım çalışmaları tamamlanmış belgeler dijital ortama aktarılıyor. Dijitalleştirme işlemi biten belge ve defterler, asitsiz gömlek ve asitsiz karton kutulara yerleştirilerek depolama alanlarında saklanıyor. Bu çalışmalar, Türkiye'nin zengin arşiv mirasının bozulmadan muhafaza edilmesi adına büyük önem taşıyor.
