Zamanın yıpratıcı etkileri, yangınlar, hırsızlıklar veya yanlış restorasyonlar, klasik sanat eserlerini tehdit ediyor. Ancak yapay zekâ (YZ) ve 3D yazıcıların birleşimi, bu paha biçilmez eserleri yeniden hayata döndürdü. Rembrandt’tan Van Gogh’a, kaybolan veya hasar gören tablolar, ileri teknoloji sayesinde orijinal hallerine yakın bir şekilde restore edildi.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Prof. Dr. Wojciech Matusik ve İngiltere’deki University College London’dan Dr. Anthony Bourached gibi uzmanlar, bu teknolojinin sanat restorasyonunda çığır açtığını belirtti.
Bilimsel araştırmalar, YZ ve 3D yazıcıların klasik tabloları yeniden üretmede yüzde 90’ın üzerinde renk doğruluğu sağladığını gösterdi.
İşte bu devrim niteliğindeki teknolojinin detayları ve kültürel mirası nasıl koruduğu...
YAPAY ZEKÂ İLE SANAT RESTORASYONU: DİJİTAL BİR RÖNESANS
Yapay zekâ, sanat restorasyonunda “inpainting” adı verilen bir teknikle eksik veya hasarlı bölümleri doldurdu.
Journal of Cultural Heritage’da yayımlanan bir çalışma, YZ algoritmalarının, bir sanatçının stilini ve tekniğini analiz ederek kayıp bölümleri orijinale uygun şekilde yeniden ürettiğini ortaya koydu.
Örneğin, Rembrandt’ın 1715’te kesilen Gece Devriyesi adlı eserinin kayıp parçaları, YZ’nin küçük ölçekli bir kopyayı ve X-ışını görüntülerini analiz etmesiyle restore edildi.
Rijksmuseum’da sergilenen bu eser, YZ’nin Rembrandt’ın fırça darbelerini taklit ederek tamamladığı bölümlerle ziyaretçileri büyüledi.
MIT’nin geliştirdiği “RePaint” sistemi, bu alandaki en dikkat çekici yeniliklerden biri.
ACM SIGGRAPH Asia’da tanıtılan sistem, 10 farklı şeffaf mürekkebi ince katmanlar halinde birleştiren 3D yazıcılar kullanıyor. Geleneksel 2D yazıcılar yalnızca dört renk (CMYK) kullanırken, RePaint’in “color-contoning” ve “halftoning” teknikleri, renk doğruluğunu dört kat artırıyor.
Prof. Dr. Matusik, “RePaint, bir tablonun galeri ışığında görünen rengini değil, her türlü ışıkta orijinal rengine sadık bir reprodüksiyon üretiyor” dedi.
3D YAZICILARLA SANATIN YENİDEN DOĞUŞU
3D yazıcılar, yalnızca renk değil, doku ve yüzey özelliklerini de taklit edebiliyor.
University College London’dan Dr. Anthony Bourached liderliğindeki bir ekip, Van Gogh’un kayıp tablosu İki Güreşçi’yi (1886) X-ışını görüntüleri ve YZ algoritmalarıyla yeniden üretti.
Eser, Louvre’da sergilenen “NeoMasters” koleksiyonunda yer aldı. Bourached, “YZ, Van Gogh’un fırça darbelerini ve renk paletini öğrenerek, kayıp eseri 3D yazıcıyla fiziksel bir tabloya dönüştürdü. Bu, sanat tarihindeki boşlukları dolduruyor” dedi.
Frontiers in Artificial Intelligence’da yayımlanan bir çalışma, 3D yazıcıların, tablolardaki yağlı boya katmanlarının kalınlığını ve dokusunu taklit ederek orijinale yakın kopyalar ürettiğini gösterdi. Bu teknoloji, müzelerde orijinal eserlerin aşınmasını önlemek için replikalar sergileme imkânı sundu.
Örneğin, MIT’nin RePaint sistemi, Isabella Stewart Gardner Müzesi’nde çalınan eserlerin kopyalarını üretmek için kullanılabilir.
ÖNE ÇIKAN BAŞARI ÖYKÜLERİ
Rembrandt’ın Gece Devriyesi: Rijksmuseum, YZ ile kayıp bölümleri yeniden üreterek eseri orijinal boyutlarına kavuşturdu.
Van Gogh’un İki Güreşçi: UCL ekibi, X-ışınlarıyla tespit edilen eseri YZ ve 3D yazıcılarla restore etti.
Gustav Klimt’in Kayıp Tabloları: Google Arts and Culture, 1945’te yanmış olan Felsefe, Tıp ve Hukuk adlı eserleri YZ ile renklendirdi.
Picasso’nun Gizli Eseri: Oxia Palus girişimi, Kör Adamın Yemeği altında gizlenen bir Picasso tablosunu YZ ve 3D yazıcılarla ortaya çıkardı.
UZMAN GÖRÜŞLERİ: ETİK VE GELECEK PERSPEKTİFLERİ
Sanat restorasyonunda YZ kullanımı, etik tartışmaları da beraberinde getirdi.
Viyana’daki Belvedere Müzesi’nden küratör Dr. Franz Smola, “YZ, bir sanatçının niyetini tam olarak bilemez. Bu nedenle, insan gözetimi olmazsa restorasyonlar orijinal ruhu yansıtmayabilir” dedi.
Oxia Palus’tan George Cann ise, “YZ, sanat tarihindeki kayıp parçaları yeniden hayal etmemizi sağlıyor. Bu, bir paralel sanat evreni yaratmak gibi” diyerek teknolojinin potansiyeline vurgu yaptı.
BİLİMSEL VERİLER VE BULGULAR
Renk Doğruluğu: MIT’nin RePaint sistemi, geleneksel yöntemlere kıyasla dört kat daha doğru renk reprodüksiyonu sağladı.
Inpainting Başarısı: Journal of Cultural Heritage, YZ’nin hasarlı bölümleri orijinal stile uygun şekilde doldurduğunu doğruladı.
3D Modelleme: Frontiers in Artificial Intelligence, 3D yazıcıların doku ve katman kalınlığını taklit ettiğini gösterdi.
GELECEKTE NELER BEKLENİYOR?
Uzmanlar, YZ ve 3D yazıcıların daha büyük ölçekli ve hızlı üretim yapabilen ticari sistemlerle entegre olacağını öngördü.
MIT’den mekanik mühendisi Mike Foshey, “Gelecekte, müzeler orijinal eserleri korumak için yalnızca YZ üretimi replikalar sergileyebilir. Bu, halkın sanatla bağını güçlendirirken eserleri güvende tutar” dedi. Ayrıca, YZ’nin sanatçıların tarzlarını öğrenerek kayıp eserleri tamamen yeniden üretmesi, sanat tarihine yeni bir boyut katabilir.
PRATİK ÖNERİLER
Müzeler için: Orijinal eserleri korumak için YZ destekli replikalar sergilenebilir.
Sanatseverler için: Evde yüksek kaliteli reprodüksiyonlar için YZ tabanlı baskı hizmetlerinden faydalanılabilir.
Eğitim kurumları için: YZ ve 3D yazıcıların sanat restorasyonundaki kullanımı müfredata eklenmeli.
