Türkiye’nin ana gündemi ekonomik kriz. Daktilo1984’ün ekonomi ve finans programı Varsayılan Ekonomi ’de Özge Öner''e konuk olan İYİ Parti Ekonomi Politikaları Başkanı Bilge Yılmaz ile ülke gündemindeki ekonomik sorunları ve çözüm önerilerini konuştu. Ekonomi ve Finans Profesörü Bilge Yılmaz; para politikasından, merkez bankası bağımsızlığına; ekonomi yönetiminin liyakatsizliğinden, ev kiralarındaki artışa; doların ne olacağından, muhalefetin ekonomik sorunları nasıl ve ne kadar sürede çözeceğine kadar birçok konuda görüşlerini paylaştı.
“Türkiye’de gerçek anlamda bir para politikası yok”
Özge Öner: Türkiye’de para politikası nerde, şu an neden böyle ve gözetilen amaç nedir?
Bilge Yılmaz: Türkiye’de gerçek anlamıyla bir para politikası yok. Zaten Ekonomi Bakanı bunu kendi söyledi. Biz para politikasının önemini azalttık dedi. Merkez Bankası’nın asli görevlerini yapmadan, yapamayacağı işlere soyunduğu bir para politikası var ki buna para politikası denirse. Yüzde 73,5 enflasyon rakamına kimse inanmıyor. Buna karşın yüzde 14’lük bir politika faizinin bir önemi yok. Yüzde 20 de olsa bir önemi olmaz. Şu an piyasada doların fiyatı serbest piyasada gerçekleşmiyor ve bu normal piyasa fiyatı değil. Türkiye’de hem mavi hem de beyaz yakalıların alım gücünü kaybettiği bir para ve maliye politikası izleniyor. Birkaç ay sonra çok daha ağır bir krizde olacağız. Hızlı bir şekilde döviz ve likidite krizine doğru sürükleniyoruz. Sermaye kontrollerine doğru gidiyoruz ki bunun reel ekonomide çok ciddi sonuçları olur.
“Ekonomi yönetiminin istifa etmesi lazım”
Özge Öner: Bugün tekrar faiz artırımına gidilse gidişat tekrar kontrol altına alınabilir mi?
Bilge Yılmaz: Bankalar merkez bankası tarafından yüzde 14 ile fonlanıp daha yüksekten kredi veriyorlar ve çok kar ediyorlar. Kur korumalı mevduat ile de gelecek nesillerin vergileri şu an zenginlere verilmiş oluyor. Kredi kullananlar da karlı çünkü yüzde 30 civarı faizle kredi alıyorlar. Enflasyon yüzde 70’lerde. Krediyi alanlara da bankalardan, dolayısıyla da hazineden servet aktarımı oluyor. Bu servet aktarımı fakirin cebinden alıp zenginin cebine koyuyor ve sürdürülebilir değil. Bu bir saadet zinciri. Ancak mevcut ekonomi yönetimiyle yapılabilecek bir şey yok. Çünkü faiz artırarak insanları Türk lirasına teşvik etseniz bile ekonomi yönetimine güven olmadığı için bu işe yaramayacaktır. Zaten şu an hiçbir ekonomist faizlerin enflasyon seviyesine yükseltilmesini tavsiye edemez. Çünkü o zaman Türkiye’de taş üstünde taş kalmaz, şirketler batar. Dolayısıyla, enflasyonun kontrol altına alınması faiz politikasıyla bu yönetimin elinde mümkün değil. Enflasyonu düşürmek istiyorsak, ekonomiyi düzeltmek istiyorsak, benim tavsiyem; ekonomi yönetimindeki arkadaşların istifa etmesidir ki yerlerine daha liyakatli, sözüne güvenilir insanlar gelsin. Şu anki yönetim ve Ekonomi Bakanı topluma enflasyonu düşüreceği güvenini veremiyor.
“İlk önce makro ekonomik istikrarsızlığa bir son vermek lazım, bu da doğru para ve maliye politikaları ile olur”
Özge Öner: Hükümet değişirse ekonomi hangi rasyonel politikalar ile ne kadar sürede düzelir? Hangi politikalar izlenecek ve zaman çizelgesi nasıl olacak?
Yapılması gereken şeylerin birçok ayağı var ve bunların hepsinin aynı anda yapılması lazım. Bazı ekonomi politikaları kısa sürede bazılarıysa daha uzun sürede sonuç verir. Bir de ekonomi yönetiminin direk kontrol etmediği, ama ekonomi için olmazsa olmaz olan şeyler var. Hukukun üstünlüğünün temin edilmesi, bağımsız denetimin ve bağımsız yargının gelmesi gibi… Bunlar olmadan ekonomide işler düzelmez. Bir de uzun vadeli yapısal reformlar var. Ama ilk önce Türkiye’nin bu makro ekonomik istikrarsızlığına bir son vermesi lazım. Bu da doğru para ve maliye politikaları ile olur. Para politikaları çok kısa sürede etkisini göstermeye başlar. 3.5 ay önce şunu söylemiştim: Biz göreve yarın gelirsek 12 ay içinde enflasyonun yıllık hızını yüzde 10’a indirmiş oluruz. Şu an şartlar hızla değişiyor tabii. Ama üzülerek söylüyorum o kadar büyük hatalar yapılıyor ki Türkiye birkaç ay sonra çok daha ağır koşullar altında yaşayacak. Ancak biz yine de o ağır koşullardan sonra da iktidara geldiğimizde çok hızlı bir şekilde ekonomiyi düzeltiriz.
