Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden biri olarak her yıl milyonlarca erkeğin hayatını tehdit etti.
Erken teşhis, tedavinin başarısını artıran kritik bir faktör olmasına rağmen, mevcut yöntemler genellikle invaziv ve yanıltıcı sonuçlar verebildi. Ancak, bilim insanları tarafından geliştirilen yeni bir idrar testi, prostat kanseri teşhisinde devrim oluşturma potansiyeli taşıdı. Bu test, idrarda bulunan belirli biyolojik işaretçileri analiz ederek kanseri yüksek doğrulukla tespit etti.
Harvard, Johns Hopkins ve Türkiye Üroloji Derneği gibi otoritelerin desteklediği araştırmalar, bu yöntemin hem daha basit hem de daha güvenilir olduğunu ortaya koydu.
İşte, prostat kanseri teşhisinde yeni bir çağ başlatabilecek bu idrar testi ve uzman görüşleri...
İDRAR TESTİ: PROSTAT KANSERİNDE YENİ UMUT
Prostat kanseri, dünya genelinde erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser türü.
DSÖ verilerine göre, her yıl 1,4 milyondan fazla yeni vaka teşhis ediliyor ve 375.000 kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.
Erken evrede genellikle belirti vermeyen prostat kanseri, teşhisi zorlaştırdı. Mevcut standart yöntem olan PSA (Prostat Spesifik Antijen) kan testi, yüksek seviyelerde kanseri işaret etse de, enfeksiyon veya iyi huylu prostat büyümesi gibi kanser dışı durumlar nedeniyle yanlış pozitif sonuçlar verebildi. Bu durum, gereksiz biyopsilere ve hasta kaygısına yol açtı.
Nature Communications’ta yayımlanan bir çalışma, idrarda prostat kanserine özgü mRNA moleküllerinin (HOXC6, KLK3 ve DLX1) tespitine dayanan yeni bir idrar testinin, %90’ın üzerinde doğrulukla kanseri teşhis edebildiğini gösterdi.
Test, prostat muayenesi sonrası alınan idrar örneğinde, kanser hücrelerinden salınan ekzozomları (hücreler arası iletişim kesecikleri) analiz ederek çalıştı. Bu yöntem, iğnesiz ve anestezisiz uygulanabilmesiyle hastalar için daha az invaziv bir alternatif sundu.
UZMAN GÖRÜŞLERİ: DAHA AZ BİYOPSİ, DAHA ÇOK HAYAT
Yeni idrar testi, yalnızca teşhis doğruluğuyla değil, aynı zamanda gereksiz invaziv işlemleri azaltma potansiyeliyle de dikkat çekti. Geleneksel yöntemlerde, PSA testi sonrası şüpheli durumlarda prostat biyopsisi gerekti. Ancak biyopsiler, enfeksiyon, kanama ve ağrı gibi komplikasyonlara yol açabildi.
European Urology’de yayımlanan bir çalışma, idrar temelli likid biyopsi testlerinin, Gleason Skor 7 ve üzeri agresif kanserleri %95 doğrulukla tespit ettiğini ve biyopsi ihtiyacını %30 oranında azalttığını gösterdi.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden Üroloji Uzmanı Dr. Kenneth Pienta, “İdrar testi, prostat kanseri teşhisinde oyun değiştirici olabilir. Yapay zeka destekli analizlerle, kanserli hücrelerin genetik izlerini hassas bir şekilde tespit edebiliyoruz. Bu, hem hastalar için daha az stresli bir süreç hem de sağlık sistemleri için maliyet tasarrufu demek” dedi. Pienta, testin özellikle PSA değerleri yüksek, ancak biyopsi sonucu negatif çıkan hastalarda tekrarlayan invaziv işlemleri önleyebileceğini vurguladı.
İngiltere’deki Londra Kanser Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Dr. Ros Eeles, yöntemin erken teşhisteki potansiyeline dikkat çekti:
"Prostat kanseri, erken evrede yakalandığında tedavi başarısı %90’ın üzerinde. İdrar testi, agresif tümörleri tespit etme konusunda PSA’dan daha etkili. Ayrıca, evde uygulanabilir versiyonları geliştirilirse, tarama programları devrim oluşturabilir."
BİLİMSEL VERİLER: YAPAY ZEKA VE GENETİK İZLER
Yeni idrar testinin başarısının ardında, genetik analiz ve yapay zeka teknolojilerinin birleşimi yattı.
Araştırmacılar, yaklaşık 2.000 hastadan alınan idrar, kan ve prostat dokusu örneklerini inceleyerek kansere özgü mRNA işaretçilerini tanımladı. Yapay zeka algoritmaları, bu işaretçilerin kanserin yeri, evresi ve agresifliğiyle eşleşmesini analiz ederek teşhis doğruluğunu artırdı.
Journal of Clinical Oncology’de yayımlanan bir çalışma, likid biyopsi yöntemlerinin, multiparametrik MR görüntülemeye kıyasla daha az maliyetli ve erişilebilir olduğunu gösterdi.
Test, özellikle SelectMDx gibi ticari platformlarda kullanıma sunuldu. Bu platform, idrarda DLX1 (progresyon geni), HOXC6 (hücre çoğaltma geni) ve KLK3 (referans gen) biyolojik işaretçilerini analiz ederek kanser riskini sınıflandırdı.
Çalışmalar, testin Gleason Skor 8 ve üzeri kanserlerin varlığını %98,6 doğrulukla dışlayabildiğini ortaya koydu.
NE YAPMALI? ERKEN TEŞHİS İÇİN ÖNERİLER
Uzmanlar, prostat kanseri riskini azaltmak ve erken teşhis için şu önerilerde bulundu:
Düzenli Tarama: 50 yaş üstü erkekler, hiçbir belirti olmasa bile yılda bir kez üroloji muayenesi ve PSA testi yaptırmalı. Aile öyküsü varsa, taramaya 40 yaşından itibaren başlanmalı.
Sağlıklı Yaşam: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve obeziteden kaçınma, prostat kanseri riskini azaltabilir. Akdeniz diyeti, özellikle likopen (domates) ve omega-3 (balık) açısından zengin gıdalar önerildi.
İdrar Testine Erişim: Yeni idrar testi, bazı özel sağlık merkezlerinde kullanılmaya başlandı. Doktorunuza bu testi sorun ve uygunluğunuzu değerlendirin.
Biyopsi Öncesi Değerlendirme: PSA yüksekliği durumunda, hemen biyopsi yerine likid biyopsi veya MR füzyon biyopsi gibi ileri yöntemler tercih edilebilir.
ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR
Yeni idrar testi, prostat kanseri teşhisinde çığır açarak erken teşhisi kolaylaştırıyor ve gereksiz biyopsileri azalttı.
Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, bu yöntemin hem hasta konforunu artırdığını hem de sağlık sistemlerine ekonomik fayda sağladığını gösterdi.
Prostat kanseriyle mücadelede bilgi, farkındalık ve erken teşhis en büyük silahlar.
50 yaş üstü erkekler, düzenli kontrolleri ihmal etmeyerek bu ölümcül hastalığa karşı bir adım önde olabilir.
