MONDROS SONRASI ANADOLU VE ERMENİLER – 13 –

MONDROS SONRASI ANADOLU VE ERMENİLER – 13 –
Mustafa Kemal’in başlattığı hareket işgalci devletleri sinirlendirmişti

esat-atalay-001.jpg
BU komite 6 Mart’da raporunu tamamlayarak, küçük değişiklikler ile kabul edildi. Bu sebeple Lloyd George’un baskısıyla Yunanistan ile İtalya arasında 29 Temmuz 1919 tarihinde bir andlaşma imzalanarak, Savaş sırasında İtalya ile imzalanan andlaşmalar hükümsüz bırakıldı. [İtalya ve Yunanistan Konferansta görüşülecek şu meselelerde birbirlerine yardım edeceklerdi. 1- Trakya’nın geleceği. 2- Arnavutluk’taki Epir bölgesinin durumu. 3- İtalya’nın Arnavutluk üzerindeki mandaterliğini Yunanistan’ın kabul etmesi. 4- İzmir-Aydın demiryolu üzerinde, Balascık istasyonuna giden, bu istasyondan itibaren bir taraftan İzmir ve Saruhan, diğer taraftan Aydın ve Denizli sancakları hudutlarıyla çevrili hattın Güney kısmının İtalya’ya verileceği 5. İtalya’nın elinde bulunan Ege adalarının Yunanistan’a verilmesi... (M. Cemil, Lozan, C.I, s. 289-291).] Bu durum karşısında ortaya çıkan yeni meselelerin de konferansta görüşülmesine karar verildi.

Konferans’ta ’manda’meselesi de görüşülerek, özellikle Orta Doğu ve Anadolu toprakları üzerindeki manda meselesi tartışıldı. Söz konusu yerlerdeki manda meselesini araştırmak üzere King-Crane Komisyonu kuruldu. Bu Komisyon çalışmalarını Ağustos ayında tamamlayarak, 28 Ağustos’da Amerikan Delegasyonu Başkanı Frank-Polk’a verdi. [King-Crane raporu; Türkiye anlaşması tartışılıncaya kadar elde tutulması ve sonra Amerika Delegasyonu’nca konferansa sunulması düşünülmüştü. Bu durum gerçekleştirilemedi. Çünkü, ABD, Türkiye andlaşmasının incelenmesinden ve görüşülmesinden önce Konferans’tan çekilmişti. Bu rapor. Başkan Wilson tarafından 1922 yılında yayınlanmasına kadar kendisinde kaldı. Fakat kopyaları diğer delegelere dağıtılmıştı. (LaurenceEvans, Türkiye’nin Paylaşılması, s. 153.)]

Komisyon’un verdiği Türkiye hakkındaki raporda üç ayrı hükümetin kurulması öngörülüyordu. “Bu hükümetler; İstanbul, Ermenistan ve Türkiye’nin geri kalan yerleridir. Bunların hepsi manda altına konulacaktır. Bütün bu hükümetler için tek bir mandaterlik düşünülecek olursa, bu mandaterlik ABD’ye verilebilir. Yunanlılar Anadolu’dan çıkarılmalıdır ve Yunanca konuşulan alanlarda ayrı hükümet kurulmalıdır. Buralara ancak bazı bölgesel özerklik verilebilir. Kilikya Ermenistan’a bağlanmalıdır.”

18 Ocak 1919 tarihinde başlayan Paris Barış Konferansı’nın genel oturumu 21 Ocak 1920 tarihinde sona ererken, Birinci Londra Konferansı 12 Şubat 1920’de Osmanlı İmparatorluğu ile yapılacak barış andlaşmalarının şartlarını görüşmek üzere toplandı. Konferansa Lloyd George’un başkanlığında, Fransız Başbakanı Millerand, İtalyan Başbakanı SignorNitti katılmışlardır. Japonya Londra Büyükelçisi tarafından temsil edilirken, Belçika, Yunanistan ve Romanya kendileriyle ilgili hususların görüşüldüğü sırada toplantılara iştirak etmişlerdir.

Kilikya’da meydana gelen olaylar, Mustafa Kemal’in Anadolu’da başlattığı hareketin İtilâf Devletleri’ne meydan okuması işgalci devletleri sinirlendirmişti. Konferansta Komisyon, Türkler’e sulh şartlarını kabul ettirmek için zor kullanmanın kaçınılmaz olduğunu düşünerek 11 Mart’ta İstanbul’un resmen işgaline karar vermiş ve 16 Mart’ta da İstanbul işgal edilmiştir.