NASA paylaştı! Mars'taki yanardöner bulutlar

Mars'ta gözlemlenen bulutlar Dünya'daki bulutlara benzese de, Mars atmosferinde bulunan kuru buz, yani donmuş karbondioksit içerdiği bildirildi. NASA'nın Curiosity gezgini, Mastcam ile çektiği yeni görüntülerde kırmızı ve yeşil tonlu bulutların Mars semalarında süzüldüğünü ortaya koydu. Bu gözlemler, 17 Ocak'ta gezginin 4.426. Mars günü (sol) sırasında, 16 dakikadan uzun bir süre boyunca çekildi.

Görüntüler, batan Güneş'in ışığıyla renklenen, gece parlayan veya alacakaranlık bulutları olarak bilinen bulutları gösteriyor. Bu bulutlar bazen gökkuşağı renkleri oluşturarak yanardöner veya sedef bulutlar oluşturur.

Gün ışığında görülemeyecek kadar soluk olan bu bulutlar, yalnızca yüksek irtifalarda ve akşam vakti görülebilir.

Mars'ta gözlemlenen bulutlar ya su buzundan ya da karbondioksit buzundan oluşur. Mars atmosferinin %95'inden fazlası karbondioksittir ve karbondioksit bulutları, bu gezegende gözlemlenen tek yanardöner bulut türü. Yeni görüntülerde bu bulutlar, yaklaşık 60 ila 80 kilometre yükseklikte görülebilirler.

Mars'ın atmosferinde düşen beyaz tüyler olarak görülen bu bulutlar, yükselen sıcaklıklar nedeniyle buharlaşmadan önce yüzeyden 50 kilometre kadar aşağıda hareket eder.

Görüntülerin en altında, ters yönde hareket eden su buzu bulutları da gezginin yaklaşık 50 kilometre yukarısında kısaca görülebilir.

1.jpg

ALACAKARANLIK BULUTLARININ TARİHİ VE KEŞFİ

Mars'taki alacakaranlık bulutları, ilk kez 1997'de NASA'nın Pathfinder görevi sırasında gözlemlendi. Curiosity, 2019 yılında bulutlardaki ilk yanardönerlik görüntülerini elde etti. Bu, gezicinin güney yarımkürede erken sonbaharda bu fenomeni gözlemlediği dördüncü Mars yılı.

Colorado, Boulder'daki Uzay Bilimleri Enstitüsü'nden atmosfer bilimci Mark Lemmon, Curiosity'nin alacakaranlık bulut gözlemlerinin ilk iki sezonunu özetleyen ve Geophysical Research Letters'da yayınlanan bir makaleye öncülük etti.

Lemmon, "İlk kez o yanardöner bulutları gördüğüm zamanı her zaman hatırlayacağım" diyerek şunları dile getirdi:

"Şimdi o kadar öngörülebilir hale geldiler ki çekimlerimizi önceden planlayabiliyoruz; bulutlar yılın tam aynı zamanında ortaya çıkıyor."

Her gözlem, Mars bulutlarındaki parçacık boyutu ve büyüme hızı hakkında daha fazla bilgi edinmek için bir fırsattır ve bu da gezegenin atmosferi hakkında daha fazla bilgi sağlar.

2-008.jpg

Büyük bir gizem, karbondioksit buzundan oluşan alacakaranlık bulutlarının Mars'ın diğer yerlerinde neden görülmediğidir. 2012'de inen Curiosity, Mars ekvatorunun hemen güneyinde, Gale Krateri'ndeki Sharp Dağı'ndadır. Pathfinder, ekvatorun kuzeyindeki Ares Vallis'e indi. Kuzey yarımküredeki Jezero Krateri'nde bulunan NASA'nın Perseverance gezgini, 2021'deki inişinden bu yana hiçbir karbondioksit buz alacakaranlık bulutu görmedi. Lemmon ve diğerleri, Mars'ın belirli bölgelerinin bunları oluşturmaya yatkın olabileceğinden şüpheleniyor.

Bulutların olası bir kaynağı, atmosferi soğutabilen yerçekimi dalgaları olabilir. Lemmon, "Karbondioksitin burada buza dönüşmesi beklenmiyordu, bu yüzden bir şey onu bu olabilecek noktaya kadar soğutuyor. Ancak Mars'taki yerçekimi dalgaları tam olarak anlaşılamadı ve alacakaranlık bulutlarının bir yerde oluşmasına neden olan şeyin ne olduğundan tamamen emin değiliz, ancak başka bir yerde oluşmamasına neden olan şey" diyor.

3-003.jpg

Yeni alacakaranlık bulutları, Mastcam'in iki renkli kamerasından biri olan sol 34 mm odak uzaklıklı Mastcam ile çekilmişti.

Curiosity ekibi, renkli görüntüleme için hem bu kamerayı hem de daha yüksek çözünürlüklü sağ 100 mm odak uzaklıklı kamerayı kullanmaya devam ediyor.

Geçtiğimiz aylarda gezici, Gediz Vadisi kanalı adı verilen bir yerdeki araştırmasını tamamladı ve yeraltı suyunun oluşturduğu çatlaklardan oluşan kutu şeklindeki yapıların bulunduğu yeni bir yere doğru yol aldı.

Ayrıca "Rustic Canyon" lakaplı bir çarpma kraterini de ziyaret ederek görüntülerini aldı ve çevresindeki kayaların bileşimini inceledi.

Curiosity, Pasadena, Kaliforniya'daki Caltech tarafından yönetilen NASA'nın Jet Propulsion Laboratuvarı tarafından inşa edildi.

JPL, görevi Washington'daki NASA Bilim Görevi Müdürlüğü adına yönetiyor. San Diego'daki Malin Uzay Bilimi Sistemleri Mastcam'ı inşa etti ve işletiyor.