Osman Gazi’nin hayatını anlatacak olan Kuruluş Osman dizisinde yer alacak olan Şeyh Edebali vatandaşlar tarafından araştırılmaya başladı. Kendisi Osman Gazi’nin kayınbabası ve hocası olarak tanınmaktadır. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin manevi kurucusu olarak kabul edilmekte ve tarihte yer almaktadır. Peki, Şeyh Edebali kimdir ve türbesi nerede? İşte tüm detaylar...
Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi, özellikle mübarek günlerde Şeyh Edebali'nin zaviyesine giderek dini ve idari konularda onun görüşlerini alır, fikirlerini önemserdi. Şeyh Edebali, dönemin birçok fakihi ile görüşmüş, onlardan dersler almış ve çok sayıda talebe yetiştirmişti. Peki, Şeyh Edebali kimdir? Şeyh Edebali Türbesi nerede?
Osman Devleti'nin kuruluş yıllarında yaşamış bir İslam ilahiyatçısı-din bilgini, Ahi şeyhi, Osman Gazi'nin kayınbabası ve hocası, Osmanlı Devleti'nin fikir babası Şeyh Edebali'nin hayatına ilişkin bilgileri derledik:
ŞEYH EDEBALİ KİMDİR?
Şeyh Edebali 1206 senesinde Kırşehir'in Mucur ilçesi İnaç köyünde dünyaya geldi. Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Bey'in kayınbabasıdır. İlk tahsilini Karaman´da yaptı. Hanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi´den eğitim aldı. Daha sonra Şam'a giderek Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanınmış alimlerinden din alanında dersler aldı. Şam'dan ülkesine dönünce tasavvufa yöneldi ve Eskişehir yakınlarında bulunan İtburnu köyünde bir zaviye kurarak halkı irşada başladı.
Tefsir, hadis ve İslam hukuku alanlarında uzmanlaşan Edebali, Mevlana Celaleddin-i Rumi ve Hacı Bektaşi Veli gibi dönemin ünlü alimlerinin sohbetlerinde bulundu. Bilecik'te bir dergah yaptıran Şeyh Edebali, Osman Bey'i birçok kez burada misafir etti. Edebali, Anadolu Ahileri'nin reislerindendir. Söğüt ve Domaniç yöresi Selçuklu Devleti tarafından aşiretine yaylak-kışlak olarak verilen Osman Bey, sık sık Edebali'nin misafiri oldu. Şeyh Edebali 1326 senesinde Bilecik'de 120 yaşında hayatını kaybetti. Türbesi Osman Gazi tarafından yaptırılmıştır.
OSMAN GAZİ'NİN EDEBALİ'YE ANLATTIĞI RÜYA
Edebâli Osman Gazi ile Bilecik'te tanıştı. Âlim ve sûfîleri çok seven Osman Gazi, mübarek günlerde şeyhin zâviyesine giderek dinî ve idarî konularda her zaman onun görüşlerine başvururdu (Cenâbî Mustafa Efendi, vr. 555ª). Âşıkpaşazâde'nin, Osman Gazi'nin imamı İshak Fakih'in oğlu Yahşı Fakih ve Edebâli'nin oğlu Mahmud Paşa'nın rivayetlerine dayanarak anlattığına göre Osman Gazi bir gece Edebâli'nin zâviyesinde kalmış, rüyasında şeyhin koynundan doğan bir ayın kendi koynuna girdiğini, aynı anda göbeğinden bir ağaç bittiğini ve bu ağacın gölgesinin dünyaya yayıldığını, altından dağlar yükseldiğini ve her dağın altından da suların çıktığını görmüş.
Osman Gazi rüyasını Edebâli'ye anlatınca şeyh, "Hak Teâlâ sana ve nesline padişahlık verdi. Mübarek olsun. Kızım Malhun Hatun da senin helâlin oldu" der. Edebâli'nin bu yorumu üzerine Osman Gazi Malhun Hatun ile evlenmiştir (Âşıkpaşazâde, s. 6; ayrıca bk. Terceme-i Menâkıb-ı Tâcü'l-ârifîn, vr. 3b; Mecdî, s. 20-21; Cenâbî Mustafa Efendi, vr. 556ª). Bazı kaynaklarda bu isim Mal Hatun şeklinde geçerken Oruç b. Âdil de Tevârîh-i Âl-i Osmân'da (s. 8-9, 84) yukarıda anlatılan rüyayı Osman Gazi'nin değil babası Ertuğrul Gazi'nin gördüğünü ve şeyhin Osman Gazi ile evlenen kızının adının Râbia Hatun olduğunu kaydeder.
ŞEYH EDEBALİ'NİN TÜRBESİ NEREDE?
Şeyh Edebâli adına inşa edilen ahî zâviyesi ve türbe Bilecik'tedir.
Kurtuluş Savaşı yıllarında Yunanlılar'ın çıkardığı yangından sonra terkedilen eski şehrin sınırında, çevreye hâkim kayalık bir tepenin üzerinde yer alır. Osman Gazi'nin, 1326'da kendisinden üç ay önce ölen kayınpederi Şeyh Edebâli ile onun arkasından ölen eşi Mal Hatun'u halen türbelerinin bulunduğu yerlere kendi eliyle defnettiği, Orhan Gazi'nin de babasının vasiyeti uyarınca kabirlerinin üzerine birer türbe ile yanlarına bu zâviyeyi yaptırdığı bilinmektedir.
