Halil Yatar / Yeniçağ
Korona virüs salgını, emekçiler için bir sağlık sorunun yanı sıra sosyal ve ekonomik bakımdan da bir ölüm kalım savaşı haline geldi. CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur, pandemi döneminde işten çıkarmaların yasak olmasına rağmen İş Kanunu''nun 25. maddesindeki Kod-29 olarak bilinen ''''Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış'''' unsuru ile tazminatsız olarak işten çıkarılanlarla ilgili rakamları paylaştı.
Bu yıl 1 Ocak-15 Şubat arasında 12 bin 85 çalışanın Kod-29''la işten çıkarıldığını, bunun da her gün ortalama 289 emekçinin Kod-29 ile işine son verildiği anlamına geldiğini söyleyen Güzelmansur Sosyal Güvenlik Kurumu''nun verilerine göre salgınla mücadele ettiğimiz 2020 yılında ise 176 bin 662 işçinin Kod-29 ile işten atıldığını aktardı.
''İŞTEN ÇIKARMA YASAĞINI DELMENİN YOLU OLARAK KULLANILIYOR''
Kod-29''un işten çıkarma yasağını delmenin yolu olarak kullanıldığını belirten Güzelmansur "İşte çıkarma yasağının olduğu 2020''de her gün ortalama 491 çalışan Kod-29''la işten atılmış" dedi.
Kod-29''un suistimal edilmemesi ve birtakım kurallara bağlanması gerektiğine dikkat çeken Güzelmansur, "Kod-29 ile işten çıkarılan bir kişi kıdem tazminatı alamaz, ihbar tazminatı alamaz, işsizlik maaşından yararlanamaz. Dahası yeniden iş bulmasını çok zorlaştırır. İyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranış sebebiyle işten çıkarmanın adı olan Kod-29, işçi açısından doğurduğu bu olumsuzluklar nedeniyle belli kurallara bağlanmalı. Sadece işverenin beyanıyla işlem yapılmamalı, ispat yükümlülüğü uygulanmalı, SGK işverenin iddialarının doğruluğunu tespit ettikten sonra Kod-29''u devreye almalı" ifadelerini kullandı.
KOD-29 MAĞDURLARINI İZLEYECEĞİ HUKUKİ YOLLAR
Birçok alanda çalışan binlerce kişinin Kod-29 ile tazminatsız işten çıkarıldığını belirten iş ve çalışma hukuku konusunda uzman Avukat Gökçe Yabuloğlu, Kod-29 ile işten çıkarılanların, İŞKUR tarafından işçinin kıdemine bağlı olarak değişen ve maksimum 10 ay süreyle verilen işsizlik ödeneği alamadığı iş akdinin feshiyle birlikte kıdem ve ihbar tazminatına da hak kazanamadığını vurguladı. Yargı yoluyla feshin haksızlığı tespit edilirse bu durumda kıdem ve ihbar tazminatlarının alınabileceğini kaydeden Yabuloğlu, Kod-29 mağdurlarını izleyeceği hukuki yolları şöyle anlattı:
"6 ay ve uzun süreli çalışma varsa işe iade davası, 1 yıl ve üzeri çalışma varsa hem kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı hem de işe iade davası hakkı var. İşe iade davasını kazanan işçi ya 4 aylık ücreti ve yan haklarını da alarak emsal bir işe geri başlatılır veya yine 4 aylık ücreti ve yan haklarını da alarak üzerine mahkemece hükmedilen işe başlatmama tazminatına hak kazanır. İşe başlatılan işçinin iş akdi devam eder, bu nedenle feshe bağlı tazminatlara hak kazanılmaz. İşe başlatılmayan işçi ise koşulları var ise kıdem ve ihbar tazminatı davası açabilir. Son olarak işe iade davasını kazanan ve karar kesinleşen işçi İŞKUR''a başvurarak işsiz kaldığı süreler bakımından toplu olarak işsizlik ödeneğini alabilir ancak ileri süreçte İŞKUR ile yasal bir problem yaşamamak adına bu ödeneğin 4 aylık tutarı iade edilmelidir. Zira işe iade davasını kazanan işçinin, mahkeme kararıyla boşta geçen 4 aylık sürenin ücretini alması bir anlamda işsiz kaldığı zamandaki maddi kaybın telafi edildiği anlamına gelmektedir. Kısacası İŞKUR''un işe iade davasını kazanan işçiden, iade yapılmazsa 4 aylık ödemeyi yasal faiziyle geri alma hakkı vardır."
